نجوم وفضا

در این نما از قطب شمال مریخ که توسط مدارگرد شناسایی مریخ ثبت شده، بخش‌هایی برآمده از یخچال‌های کلاهک قطبی را می‌بینید که تصعید یخ خشک، سطح تیره بازالتی زیرین را آشکار کرده است.

کلاهک قطبی شمال و جنوب مریخ، ترکیبی از یخ آب و یخ خشک است که یخ خشک یا همان دی‌اکسیدکربن جامد، سطح رویین را تشکیل می‌دهد. با آغاز زمستان و چگالش دی‌اکسیدکربن جو به یخ خشک، حجم این یخچال‌ها افزایش می‌یابد؛ اما با پایان یافتن زمستان و گرم‌تر شدن هوا، یخ خشک آرام آرام شروع به تصعید می‌کند، یعنی مستقیما از جامد به گاز تبدیل می‌شود. با رفتن لایه‌های فوقانی، سطح زیرین که از شن‌های بازالتی تشکیل شده و تیره‌تر است، نمایان می‌شود.

تیمی از ستاره‌شناسان دانشگاه پیتسبورگ در جست‌وجوی رنگ حقیقی کهکشان راه‌شیری اخیرا دریافته‌اند که رنگ آن به قدری سفید است که در چشم انسان مانند برف به نظر می‌رسد.

ادامه مطلب...

این تصویر فروسرخ از تلسکوپ فضایی اسپیتزر ناسا، یکی از فعال‌ترین زایشگاه‌های ستاره‌ای کهکشان را به نام دجاجه-ایکس در صورت فلکی ماکیان (دجاجه) نشان می‌دهد که 4500 سال‌نوری از ما فاصله دارد.

گردوغبارهای موجود در این منطقه مانع از عبور پرتوهای نور مرئی می‌شوند و به همین دلیل در تصاویر مرئی نمی‌توان جزئیات زیادی مشاهده کرد، اما پرتوهای فروسرخ که طول‌موج بلندتری دارند، می‌توانند از این لایه‌های غبار عبور کنند و ساختار این سحابی عظیم و اجرام درون آن را آشکار کنند. نقاط روشن یا مناطق فشرده‌ای که به رنگ زرد-سفید در تصویر مشاهده می‌کنید، مربوط به مرکز داغ پیش‌ستارگانی است که تا چند هزار سال دیگر روشن شده و ستاره‌ای جدید را شکل می‌دهند، و ستون‌هایی که غبار که به رنگ سبز مشخ شده و گویی به انحناهای عجیب و غریب تراشیده شده‌اند، بر اثر تابش‌های پرانرژی ستارگان جوان به این شکل درآمده‌اند. رنگ سرخ نیز انواع دیگر غبار را نشان می‌دهد. برای مشاهده عکس در ابعاد بسیار بزرگ، اینجا را کلیک کنید.

هاله 11 درجه، پدیده‌ای جوی است که ناشی از بازتاب نور خورشید یا ماه از بلورهای یخ شش‌ضلعی است که در شرایط آب‌وهوایی خاص و دمای سرد در ارتفاع بالا تشکیل شده و به طور تصادفی جهت گرفته‌اند.

این پدیده را نباید با خرمن ماه اشتباه گرفت، پدیده‌‎ای که در آب‌وهوای مرطوب (مانند شمال کشور) به وفور دیده می‌شود و در اثر آن، حلقه‌های رنگی در اطراف ماه دیده می‌شود، درست شبیه به هاله‌های رنگی که به دور چراغ‌های سقف استخر دیده می‌شود یا در هوای مه‌آلود به دور چراغ‌های خیابان یا چراغ‌های خودرو شکل می‌گیرد.

این عکس را روسلان احمتصافین از یاکوتیا در شمال روسیه ارسال کرده است.

نتایج این پژوهش دانشمندان دانشگاه ادینبورگ و بریتیش کلمبیا که در نشست روز جمعه ستاره‌شناسی آمریکا در تگزاس ارائه شده به نمایش جهانی متشکل از یک شبکه پیچیده کیهانی از ماده تاریک و کهکشانهایی می‌پردازد که بیش از یک میلیارد سال نوری گسترده شده ‌است.

تیم بین‌المللی محققان این نتیجه را با تحلیل تصاویر حدود 10 میلیون کهکشان در چهار منطقه مختلف آسمان بدست آوردند. آنها برای این کار به بررسی انحراف نور تابیده شده از این کهکشانها که در زمان عبور از توده‌های عظیم ماده تاریک به سوی زمین خم می‌شوند، پرداختند.

در پروژه این دانشمندان موسوم به بررسی همگرایی تلسکوپ کانادا- فرانسه- هاوایی از داده‌های این تلسکوپ و تصاویر آن از آسمان برای محاسبات ماده تاریک استفاده شده‌است.

کهکشانهای حاضر در این تحقیق در فاصله‌های حدود شش میلیارد سال نوری قرار دارند. نور دریافتی توسط تصاویر تلسکوپ که در این بررسی استفاده شده زمانی تابیده شده‌اند که جهان شش میلیارد ساله،‌یعنی نیمی از سن کنونی آن بوده است.

از سوی دیگر، دو تیم از فیزیکدانان دپارتمان انرژی فرمی‌لب آمریکا و آزمایشگاه ملی لاورنس برکلی بطور مستقل موفق به انجام سنجش مستقیم از ماده تاریک نامرئی جهان شده و با شیوه‌های جدید به طراحی نقشه‌ای از آن پرداخته‌اند.

سنجش‌های این تیم نیز با استفاده از تحریفهای نور در تصاویر کهکشانهای دور موسوم به برش کیهانی بوده که توسط تاثیر گرانشی ساختارهای ماده تاریک بوجود می‌آیند. نقشه‌برداری دقیق از این ساختارها و تکامل آنها در طول زمان یکی از حساسترین ابزارهای محدود در دسترس برای فیزیکدانانی است که در تلاش برای درک تاثیرات اسرارآمیز کشش فضایی انرژی تاریک هستند.

هر دو تیم با استفاده از تصاویر کیهانی پژوهش دیجیتالی آسمان اسلوان در سالهای بین 2000 و 2009 به این نتایج دست یافته‌اند.

پنج ژوئن مسیر مدار ونوس (ناهید) درست در بین زمین و خورشید قرار می‌گیرد که ستاره‌شناسان از این پدیده به عنوان "گذر"‌ یاد می‌کنند.

"جی پاساچف" رئیس دپارتمان نجوم کالج ویلیامز در ماساچوست آمریکا در دویست و نوزدهمین نشست انجمن نجوم آمریکا با اعلام این خبر گفت: تا کنون این رویداد 6 بار در سال های 1639، 1761، 1769، 1874، 1882 و 2004 روی داده است.

بیشتر ساکنان مناطق مختلف کره زمین می‌توانند گذر ناهید از کنار خورشید را شاهد باشند. این پدیده حدود 105 سال دیگر تکرار خواهد شد.

گذر ناهید از کنار خورشید، امسال در آمریکای شمالی قابل مشاهده است و پس از آن ساکنان مناطق هاوایی، شمال و غرب آمریکای جنوبی، شمال و شرق آسیا، استرالیا، نیوزیلند می‌توانند شاهد این پدیده باشند. آلاسکا، آسیا، استرالیا، بخش‌هایی از آفریقا و شرق اروپا بهترین محل‌ها برای دیدن خروج ناهید از صفحه خورشیدی هستند.

علاقه‌مندان رصد این پدیده نجومی باید حتما از تجهیزات نجومی، فیلتر یا عینک‌های مخصوص برای پیشگیری از صدمات چشم در هنگام دیدن صفحه خورشیدی استفاده کنند.

تلسکوپ فضایی هابل برتری‌هایی دست‌نیافتنی نسبت به تلسکوپ‌های زمینی دارد. یکی از آن‌ها، امکان ساعت‌ها تصویربرداری مداوم از بخشی کوچک از عالم است تا اجرام دور و نزدیک را کنار هم در یک عکس گرد آورد.

سیزده میلیارد سال از تاریخ 14 میلیارد ساله کیهان در این تصویر بی‌نظیر، وسیع و تمام رنگی از هزاران کهکشان در مراحل مختلف زندگی‌شان به تصویر کشیده شده است. این چشم‌انداز بخشی از میدان جنوبی یک سرشماری کهکشانی بزرگ را موسوم به GOODS تحت پوشش قرار داده است. این تصویر، پرده‌ای غنی از هزاران کهکشان را نشان می‌دهد که در بخش اعظم تاریخ کیهان به عقب می‌رود. نور ساطع شده نزدیک‌ترین کهکشان‌هایی که در پیش زمینه این عکس مشاهده می‌شود، متعلق به یک میلیون سال قبل است.
دورترین کهکشان‌ها که به شکل نقاط قرمز محو دیده می‌شوند، متعلق به بیش از 13 میلیارد سال قبل یا حدودا 650 میلیون سال پس از مهبانگ هستند. از بالا به پایین، این تکه‌ها متعلق به بخش کوچکی از فضا هستند که پهنای آن معادل یک ششم ماه کامل یا 5 دقیقه قوسی است.
این تصویر هابل، یکی از چند عکس فراژرف هابل است که در آنها، چشمان هابل به سوی فضای ظاهرا خالی خیره شده و شاتر دوربین‌های آن چندین ساعت باز مانده‌اند. این تصاویر نشان می‌دهد که میلیاردها کهکشان ساخته شده از میلیاردها ستاره، آسمان ما را در هر جهتی که بتوانیم نگاه کنیم پر کرده‌اند؛ کهکشان‌هایی که با زمان و فواصل غیرقابل تصور از یکدیگر جدا شده‌اند. تقریبا هر نقطه رنگی این تصویر نشان دهنده یک کهکشان است!

این تصویر از مدارگرد شناسایی مریخ، ام.آر.او که توسط کارشناسان مرکز سیاره‌شناسی دانشگاه آریزونا منتشر شده، دهانه آتشفشانی آبی‌رنگی را در دامنه آتشفشانی بزرگ‌تر در منطقه سربروس مریخ نشان می‌دهد.

این منطقه از سیاره سرخ به‌خاطر مجراهای سربروس فوسائی (Cerberus Fossae) مشهور است، شیارهایی طولانی و باستانی که در خلال تشکیل منطقه آتشفشانی الایسیوم (Elysium) و به‌دنبال شکاف برداشتن گسل‌های پوسته مریخ ایجاد شده‌اند. دهانه آتشفشان کوچک هم در راستای یکی از این شیارها قرار دارد و جریان گدازه‌های باستانی، این شکل زیبا را ایجاد کرده است.

گذرهای سیاره ای از مقابل خورشید از پدیده های کمیاب آسمان هستند که از دید ناظر زمینی تنها برای دو سیاره تیر و ناهید (سیارات داخلی مدار زمین) رخ می دهد.

گذرها، پدیده هایی مثل خورشیدگرفتگی هستند با این تفاوت که در خورشیدگرفتگی کامل، ماه، تمام قرص خورشید را می پوشاند و دیگر نوری از خورشید به زمین نمی رسد ولی در پدیده های گذر، سیاره های تیر و ناهید آن قدر از زمین دور هستند که هنگام گذر مانند لکه گرد سیاهی بر قرص درخشان خورشید دیده می شوند.
 
در زمان گذر، زمین، سیاره و خورشید بر یک خط قرار می گیرند.

گذر سیاره تیر در هر قرن تا 13 بار روی می دهد، اما گذر سیاره ناهید یا زهره در بهترین شرایط هر قرن تنها دو بار تکرار می شود به گونه ای که از زمان اختراع تلسکوپ تاکنون این پدیده تنها شش بار رخ داده است.

ادامه مطلب...

سایت اسپیس در گزارشی به ارائه برنامه زمانی پروازهای فضایی 2012 پرداخته که البته ممکن است بعدها با تغییراتی روبه‌رو شود.

ژانویه

یک موشک لانگ مارچ 4B به انتقال ماهواره حسگر از راه دور زیوآن سه از تیایوان چین به فضا پرتاب خواهد شد. ماهواره ارتباطی VesselSat 2 نیز برای شرکت Orbcomm به فضا پرتاب خواهد شد که زمان دقیق آن هنوز مشخص نشده است.

موشک دلتا چهار شرکت مشترک اتحاد پرتاب مشترک لاک‌هید مارتین و بوئینگ به انتقال یک فضاپیمای ارتباطی ثابت برای ارتش آمریکا به فضا خواهد پرداخت

یک موشک روسی پروتون به انتقال یک ماهواره ارتباط از راه دور موسوم به SES 4 خواهد پرداخت. این ماهواره قرار است به ارائه خدمات برای آمریکای شمالی و جنوبی، آفریقا، اروپا و خاورمیانه بپردازد. زمان اولیه پرتاب این ماهواره برای ماه نوامبر برنامه‌ریزی شده بود که که بعدها در پی برخی مسائل فنی از تاریخ 26 دسامبر نیز به عقب افتاد.

ادامه مطلب...