نجوم وفضا

اکتشافات نجومی در سال 2012، درک انسان را از جهان تغییر داده و برخی از ابزارها را از نیروی مشاهده آنها فراتر برده است.

  دانشمندان کهکشانی را کشف کردند که از یک ابرسیاه‌چاله مرکزی با اندازه 17 میلیارد برابر خورشید برخوردار است.

یک گروه دیگر تحقیقاتی توانستند سیاره صخره‌ای بسیار داغی را در نزدیکترین سیستم ستاره‌ای به منظومه شمسی شناسایی کنند.

 

در همین زمان، رکوردهای بزرگترین خوشه کهکشانی و دورترین کهکشان نیز در سال جاری ثبت شده‌اند.

 

 

در این گزارش، مجموعه مختصر و مفیدی از جالبترین یافته‌های کیهانی ارائه شده است.

 

 

بزرگترین ابرسیاه‌چاله

 

 

یکی از بزرگترین یافته‌ها، کهکشان NGC 1277 و ابرسیاه‌چاله غول‌پیکر آن بود که بخش زیادی از این کهکشان را به خود اختصاص داده است.

 

این سیاه‌چاله مرکزی 17 میلیارد بار بزرگتر از خورشید بوده و 14 درصد جرم کهکشان را تشکیل می‌دهد که این میزان در کهکشان‌های دیگر 0.1 درصد است.

 

 

محققان بقدری از اندازه این سیاه‌چاله متحیر بودند که یک سال دیگر را نیز برای بررسی مجدد محاسبات خود پیش از انتشار نتایج اختصاص دادند.

 

 

نزدیکترین سیاره فراخورشیدی به زمین

 

 

در یک کشف خارق‌العاده، ستاره‌شناسان موفق به کشف سیاره‌ای به اندازه زمین در یک سیستم ستاره‌ای نزدیک شدند. این سیاره صخره‌ای در سیستم سه ستاره‌ای آلفا قنطورس در فاصله 4.3 سال نوری از زمین قرار دارد.

 

 

احتمال وجود حیات در این سیاره بسیار کم است. سطح صخره‌ای این سیاره احتمالا مذاب است چرا که فاصله آن از ستاره میزبانش تنها شش میلیون کیلومتر است در حالیکه زمین در مقایسه با آن 150 میلیون کیلومتر با خورشید فاصله دارد.

 

 

سیاره آلفا قنطورس Bb در زمان کاوش ستاره‌شناسان در میان تکانهای گرانشی اطراف ستاره آن کشف شد. در ماه جاری، یک تیم تحقیقاتی دیگر توانست پنج سیاره با احتمال برخورداری از حیات را در اطراف ستاره «تائو ستی» شناسایی کند که 11.9 سال نوری از زمین فاصله دارد. به گفته دانشمندان، یکی از این سیارات جدید احتمالا از حیات به آن شکل که می‌شناسیم، برخوردار است.

 

 

کوچکترین جهان‌های بیگانه

 

 

ستاره شناسان با استفاده از تلسکوپ فضایی کپلر ناسا سه سیاره در فاصله 12 سال نوری از زمین شناسایی کردند که در اطراف ستاره KOI-961 می‌چرخند. کوچکترین این سیارات به اندازه مریخ بوده و همگی از زمین کوچکتر هستند. حتی خود ستاره میزبان نیز کوچک بوده و 70 درصد بزرگتر از سیاره مشتری است.

 

کوچکترین منظومه ستاره‌ای

 

 

ستاره KOI-500 از پنج ستاره برخوردار بوده که گرانش آنها باعث به هم خوردن این سیارات در مسیر گردش مداری می‌شود. زمان مدارهای این سیارات به ترتیب تنها یک، سه، 4.6، 7.1 و 9.5 روز است. علاوه بر آن، این سیارات بسیار کوچک بوده و تنها 1.3 تا 2.6 برابر زمین هستند.

 

 

تمام این فعالیتها در یک ناحیه 150 بار کوچکتر از مدار زمین صورت می‌گیرد.

 

 

دورترین کهکشان جهان

 

 

رکورد دورترین کهکشان جهان همیشه در حال تغییر است. جدیدترین دارنده این مقام کهکشان UDFj-39546284 است که در زمانی که جهان تنها 380 میلیون سال عمر داشته، شکل گرفته است. سن این کهکشان در سال 2012 با استفاده از مشاهدات تلسکوپ فضایی هابل کشف شده است.

 

 

قدیمی‌ترین و دورترین ابرنواخترها

 

 

در سال 2012 ستاره‌شناسان چیزی را توصیف کردند که به نظر آنها به دورترین و قدیمی‌ترین ابرنواختر جهان منجر می‌شد. دانمشندان بر این باورند که برخی از این ابرنواخترهای فوق درخشان از ستاره‌های بسیار عظیم با جرم 100 تا 250 برابر خورشید ایجاد شده‌اند که منفجر شده و ماده خود را در فضا منتشر کرده‌اند.

 

 

به گفته محققان، درون این ستارگان عظیم، پرتو گاما به شکل جفت‌های الکترون و همچنین پوزیترونهای ضد ماده تغییر می‌کند. پرتوهای گاما معمولا از انفجار ستاره توسط گرانش جلوگیری کرده اما این نیرو در اثر تبدیل این پرتوها به ماده، ضعیف می‌شود. در این زمان است که ستاره از درون منفجر شده و به شکل ابرنواختر در می‌آید.

 

 

بزرگترین خوشه کهکشانی

 

 

SPT-CLJ2344-4243 یا خوشه ققنوس، یک خوشه کهکشانی عظیم در فاصله هفت میلیون سال نوری با اندازه 2000 برابر کهکشان راه شیری بوده که از هزاران کهکشان با اندازه‌های مختلف برخوردار است.

 

 

این خوشه ابتدا در سال 2010 شناسایی شد اما وسعت آن در پی بررسی مشاهدات رصدخانه پرتو ایکس چاندرا مشخص شد.

 

 

بزرگترین نقشه جهان

 

 

دانشمندان با طراحی یک مگانقشه اکنون گامی دیگر به سوی درک چگونگی شکل‌گیری جهان نزدیکتر شده‌اند. پژوهش نقشه برداری آسمان دیجیتال اسلون، نقشه‌ای را منتشر کرده که بیش از یک میلیون کهکشان را در حجم کلی 70 میلیارد سال نوری مکعب گروه بندی کرده است.

 

 

این نقشه می‌تواند به ستاره‌شناسان در درک بهتر ماده تاریک و انرژی تاریک که بنظر بیشتر جهان را تشکیل داده‌اند، کمک کند.

 

 

عمیق‌ترین نمای جهان

 

 

تلسکوپ فضایی هابل ناسا بطور مستمر در عمق‌های بیشتر در فضا به بررسی می‌پردازد. این رصدخانه معروف مداری، نوری که از 13.2 میلیارد سال قبل تابیده شده و جهان در آن زمان تنها 500 میلیون سال داشته را رصد می‌کند.

 

 

تصویر هابل که «میدان بسیار عمیق» نام داشته، کهکشانها و نور ستارگانی را به نمایش گذاشته که در طول 10 سال در یک بخش کوچک از آسمان جمع شده بودند. این بهترین شیوه‌ای است که ستاره‌شناسان می‌توانند با آن اجسام بسیار دور را مشاهده کنند. این تصویر در حقیقت جانشین «میدان فرا عمق» هابل بوده که این تلسکوپ در سال 2003 و 2004 ثبت کرده بود.

 

 

مغناطیسی‌ترین ستاره

 

 

ستاره NGC 1624-2 در فاصله 20 هزار سال نوری از زمین با جرم 35 برابر خورشید در صورت‌فلکی برساووش قرار داشته و بسیار مغناطیسی است. این ستاره با میدان مغناطیسی 20 هزار برابر خورشید و 10 برابر قدرتمندتر از تمام ستارگان شناخته شده تاکنون،‌در اطراف خود یک پوشش از ذرات باردار را ایجاد کرده است.

 

 

انفجار پرتو ایکس در جوانی جهان

 

 

دانشمندان توانستند یک انفجار پرتو ایکس از تپ‌اختر GB 1428 در فاصله حدود 12.4 میلیارد سال از زمین را شناسایی کنند. بر اساس برآوردها، نوار تابشی آن حدود دو برابر قطر کهکشان راه‌شیری است.

 

 

صاحب قبلی این رکورد در فاصله 12.2 میلیارد سال نوری قرار داشت و اکنون با این کشف، ستاره‌شناسان اظهار کرده‌اند که اطلاعات بیشتری را در مورد رفتارهای سیاه‌چاله‌ها در روزهای ابتدایی جهان پیدا کرده‌اند.

 

 

بزرگترین هسته کشف شده در یک کهکشان غول‌پیکر

 

 

یک هسته کهکشانی عظیم و متنوع در یک کهکشان با عرض 10 برابر کهکشان راه‌شیری قرار داشته که بنظر می‌رسد سیاه‌چاله‌ای در آن وجود ندارد.

 

 

هسته کهکشان A2261-BCG با وسعت 10 هزار سال نوری بسیاری از ستاره‌شناسان را متحیر کرده چرا که در مرکز بیشتر کهکشانها باید یک ابرسیاه‌چاله وجود داشته باشد.مشاهدات هابل نشان داده که هسته این کهکشان احتمالا در پی ادغام دو کهکشان ایجاد شده است.