نجوم وفضا

ناسا اخیرا از یک تصویر جالب رونمایی کرده که نشان می‌دهد کهکشان راه شیری در هاله عظیمی از گاز داغ پوشیده شده که به اندازه صدها هزار سال نوری گسترده شده است.

  حجم برآورد شده این هاله با حجم تمام ستارگان کهکشان قابل مقایسه است.

 ستاره‌شناسان از رصدخانه پرتو ایکس چاندرا برای تخمین اندازه این هاله استفاده کرده‌اند. اگر اندازه و حجم این هاله گاز تائید شود، همچنین می‌تواند توضیحی برای معضل موسوم به «باریون گمشده» برای کهکشان باشد.

باریون‌ها ذراتی مشابه پروتون‌ها و نوترون‌ها هستند که بیش از 99.9 درصد حجم اتم‌های کشف شده در کیهان را تشکیل داده‌اند.

سنجش‌های هاله‌های گازی و کهکشان‌های بسیار دور نشان داده که ماده باریون زمانی که تنها چند میلیارد سال سن داشته وجود داشته و حدود یک ششم جرم و تراکم ماده تاریک امروزی بوده است.

در عصر حاضر با فاصله حدود 10 میلیارد سال، سرشماری باریون موجود در ستارگان و گازهای درون راه شیری و دیگر کهکشانهای همسایه نشان داده که حداقل نیمی از باریون‌ها به حساب نیامده‌اند.

در پژوهش اخیر، تیمی از پنج ستاره‌شناس از اطلاعات تلسکوپ چاندرا، رصدخانه فضایی XMM نیوتن سازمان فضایی اروپا و ماهواره سوزوکای ژاپن برای محدود کردن دما، وسعت و حجم هاله گاز داغ استفاده کرده‌اند.

چاندرا هشت منبع درخشان پرتو ایکس را در ورای کهکشان در فاصله صدها میلیون سال نوری رصد کرده است. اطلاعات به دست آمده نشان داد که پرتوهای ایکس این منابع دور به طور انتخابی توسط یون‌های اکسیژن در مجاورت کهکشان جذب می‌شوند.

طبق برآورد دانشمندان، دمای هاله جذب کننده بین یک تا 2.5 میلیون درجه کلوین یا چند صد بار داغتر از سطح خورشید است.

پژوهشهای دیگر نشان داده‌اند که راه شیری و دیگر کهکشانها در گازهای گرم با دمای بین 100 هزار تا یک میلیون درجه کلوین قرار دارند.

این پژوهش‌ها از وجود گاز داغتری با دمای بیش از یک میلیون درجه کلوین خبر داده‌اند.

طبق شواهد این بررسی جدید، هاله گاز داغ پوشش‌دهنده راه شیری بسیار بزرگتر از هاله گاز گرم است.

محققان در بررسی ها خود برای تخمین اندازه و حجم این هاله، داده‌های هاله را در کنار میزان جذب تولید شده توسط یونهای اکسیژن با اطلاعات دو تلسکوپ دیگر در مورد پرتو ایکس منتشر شده از هاله گاز قرار دادند و دریافتند که حجم این گاز با حجم بیش از 10 میلیارد خورشید و شاید حتی تا 60 میلیارد خورشید برابر است.

این حجم تخمینی به عواملی مانند میزان اکسیژن نسبت به هیدروژن بستگی داشته که عنصر غالب در گاز به شمار می‌رود.

در هر حال این برآورد یک گام مهم در حل پرونده باریون‌های گمشده به شمار می‌رود که ستاره شناسان را برای بیش از یک دهه متحیر نگهداشته است.

اگرچه در این زمینه ابهاماتی وجود داشته، اما کار این محققان یکی از بهترین شواهد را در مورد پوشیده ماندن باریون‌ها در یک هاله گاز میلیون درجه کلوینی که کهکشان را در خود پوشانده، ارائه کرده است.

تراکم برآورد شده این هاله به قدری کم است که احتمالا هاله‌های مشابه در اطراف کهکشانهای دیگر به همین دلیل ناشناخته باقی مانده‌اند.

ایسنا