نجوم وفضا

مطالعات جدید نشان می‌دهد نشانه‌های حیات باستانی بر روی مریخ که ممکن است در اعماق سطحی‌تر و در بخش زیرین سطح این سیاره قابل شناسایی باشد، ممکن است زودتر از آن‌چه تصور می‌شد، کشف شوند.

این امر شانس جدیدترین کاوشگر ناسا برای کنکاش مریخ که طبق برنامه در ماه آگوست بر روی سطح این سیاره فرود می‌آید را افزایش می‌دهد.

این تحقیق نشان می‌دهد که مولکول‌های زنده ساده مانند یک مولکول منفرد فرمالدئید می‌تواند در فقط دو تا چهار اینچی زیر سطح مریخ قرار داشته باشد. در حالی که سطح تشعشع در چنین اعماقی هنوز شدید است، بلوک‌های سازنده ساده حیات و در مورد دهانه‌های آتشفشانی جوان شاید حتی بلوک‌های سازنده پیچیده، می‌توانند به بقای خود ادامه دهند.

این مطالعه عمق‌ها و مکان‌های ایده‌آل برای کنکاش مولکول‌های زنده را نشان داده و می‌تواند یک نقشه جاده‌یی برای کاوشگر Curiosity به شمار آید که قرار است در تاریخ پنج آگوست سطح مریخ را لمس کند.

هنگام فرود این کاوشگر که مجری ماموریت «لابراتوار علمی مریخ ناسا» است، انتظار می‌رود که صخره‌های مریخ را با هدف یافتن علائم حیات حفاری و بررسی کند.

به گفته الکساندر پاولوف رهبر تیم تحقیقاتی از مرکز پرواز فضایی گودارد ناسا در گرینبلت، چالش کنونی این است که مریخ‌نوران قبلی هیچ گونه ماده ارگانیک نیافته‌اند. دانشمندان می‌دانند که مولکول‌های ارگانیک باید آن جا باشند اما تاکنون هیچ یک از آن‌ها را در خاک پیدا نکرده‌اند.

بنا بر گزارش آن‌ها، شانس یافتن مولکول‌های آلی در 0.8 اینچی زیر سطح مریخ نزدیک به صفر بوده زیرا سطح این سیاره در یک میلیارد سال گذشته به حدی تشعشع کیهانی را جذب کرده که تمامی مواد آلی نابود شده‌اند.

کاوشگران پیشین فقط خاک شل را از بالاترین لایه سطح مریخ جمع‌آوری و تحلیل کرده‌اند.

با این حال در اینچ‌های عمیق‌تر که در تیررس Curiosity است ، مولکول‌های مزبور می‌توانند هنوز هم وجود داشته باشند.

این محققان مدعی‌اند که حتی در صورت کشف چنین مولکول‌ها‌یی توسط کاوشگر جدید، این موفقیت لزوماً به معنای وجود حیات بر روی سیاره سرخ در زمان‌های باستان نیست. زیرا این مولکول‌‌ها می‌توانند از سایر منابع از قبیل شهاب‌سنگ‌ها یا ذرات گرد و غبار بین سیاره‌یی ناشی شده باشند.

مولکول‌های آلی پیچیده از جمله آن‌هایی که از 10 یا تعداد بالاتری اتم‌های کربن تشکیل شده‌اند، نشان‌گرهای قابل اعتمادتری از حیات گذشته بر روی مریخ هستند زیرا به طور قابل توجهی مشابه بلوک‌های سازنده حیات زمینی هستند. با این حال، یافتن این سازه‌ها به مراتب دشوارتر بوده و در مقابل تشعشعی که با بی‌رحمی مریخ را بمباران می‌کنند، آسیب‌پذیرترند.

تحقیقات سابق بر عمق بیشینه‌یی که تشعشع کیهانی می‌تواند به آن‌جا نفوذ کند، تمرکز کرده بودند زیرا مولکول‌های آلی در زیر چنین نقطه‌یی (تقریباً پنج اینچ) می‌توانند میلیاردها سال بدون آسیب به بقای خود ادامه دهند. اما حفاری چنین عمقی با استفاده از فناوری کاوشگر کنونی امکان‌پذیر نیست.

بر اساس مطالعه جدید، شواهد وجود حیات، (در صورت وجود چنین حیاتی) می‌تواند در اعماق سطحی‌تر در زیر سطح سیاره در مقایسه با آن‌چه تصور می‌شد، قابل کشف‌اند. این امر شانس جدیدترین کاوشگر ناسا برای نائل آمدن به چنین افتخاری را فزونی می‌بخشد.

دانشمندان در این تحقیق طیفی از اعماق قابل دستیابی‌تر را مورد مطالعه قرار دادند و انباشت تشعشع پرتو کیهانی و اثرات آن بر روی مولکول‌های آلی را مدلبندی کردند. برای دستیابی به چنین نتایجی، آن‌ها ترکیبات خاکی و صخره‌یی موجود بر روی مریخ، تغییرات در تراکم جوی سیاره را طی زمان و همچنین سطوح مختلف انرژی پرتوهای کیهانی را بررسی کردند.

آن‌ها دریافتند که دهانه‌های آتشفشانی "تازه" که بیش از 10 میلیون سال از عمرشان نمی‌گذرد، مکان‌هایی مناسب برای کاوش Curiosity است زیرا سطوح تشعشع در سطح این دهانه‌‌های جوان ممکن است دارای سطوح تشعشع پایین‌تر باشند. در صورت صحت این امر، مولکول‌های پیچیده‌تر از قبیل اسیدهای آمینو می‌توانند دست‌نخورده بمانند.

پاولوف و همکارانش امیدوارند تحقیقات آن‌ها به مدیران این ماموریت در تصمیم‌گیری مبنی بر مکان حفاری این کاوشگر 2.5 میلیارد دلاری به هنگام فرود کمک کند.

مطابق برنامه اعلام شده، کاوشگر اعزامی در دهانه آتشفشانی 3.5 میلیارد ساله Gale فرود خواهد آمد.

نتایج این مطالعه در مجله Geophysical Research Letters انتشار یافت.