نجوم وفضا

پرقدرت‌ترین توفان خورشیدی تابستان امسال روز جمعه از سوی یک لکه خورشیدی جدید تهاجمی به سوی زمین منتشر شد که به گفته کارشناسان هواشناسی فضایی، جدیدترین مورد در زنجیره توفانهای خورشیدی قوی هفته اخیر از سوی این ستاره محسوب می‌شود.

این توفان در ساعت 23:00 به وقت گرینویچ روی داده و به عنوان یک جرقه خورشیدی طبقه X1.1 ثبت شد که به گفته مرکز پیش‌بینی وضع هوای فضای آمریکا، یکی از قویترین جرقه‌های خورشیدی ممکن به شمار می‌رود.

این جرقه از لکه عظیم خورشیدی AR1515 منتشر شد که تا کنون چندین توفان قوی دیگر را در هفته اخیر منتشر کرده است. دانشمندان هواشناسی فضایی از نزدیک به مشاهده این لکه برای جرقه‌های احتمالی طبقه ایکس پرداخته بودند.

گروه لکه AR1515 بسیار بزرگ است و حدود 191 هزار کیلومتر از سطح خورشید را در بر می‌گیرد که آن را طولانی‌تر از 15 زمین در کنار هم می‌کند.

در حالیکه این جرقه خورشیدی به عنوان قوی‌ترین جرقه تابستان نام گرفته که در پایان ماه ژوئن آغاز شده است،‌این توفان قویترین توفان سال 2012 نیست. در ماه مارس خورشید به انتشار یک جرقه خورشیدی با شدت X5.4 به سوی زمین پرداخت. رویداد روز گذشته پنجمین توفان طبقه X در سال جاری محسوب می‌شود.

این توفان با قدرت بسیار زیاد خود در میان قویترین توفانهای خورشیدی قرار دارد. سازمان هواشناسی فضایی این توفانها را بر مبنای قدرت آنها به گروههای C،‌M و X دسته‌بندی کرده‌ که به ترتیب از ضعیف به قوی هستند.

به گزارش ایسنا سایت اسپیس نیز در گزارشی به معرفی برخی از بدترین توفانهای خورشید تاریخ پرداخته است.

1859: رویداد کارینگتون

رویداد کارینگتون در سال 1859 اولین رخداد ثبت شده از یک جرقه خورشیدی بود که بر زمین اثر گذاشت. این واقعه در روز اول سپتامبر این سال رخ داده و نام خود را از ریچارد کارینگتنون، ستاره‌شناس خورشیدی گرفته که در آن زمان به مشاهده این توفان از تلسکوپ رصدخانه خصوصی خود پرداخته و طرحی از لکه‌های خورشیدی را کشیده بود. این جرقه به گفته دانشمندان ناسا، بزرگترین توفان خورشیدی ثبت شده در 500 سال اخیر بوده است.

به گفته سازمان ملی اقیانوسی و جوی، رویداد توفان خورشیدی کارینگنون منجر به نمایشهای بزرگ شفق قطبی شد که تا جنوب کارائیب قابل مشاهده بودند. این توفان همچنین موجب اختلالات شدید در ارتباطات جهانی تلگراف شده و حتی برخی از عاملان تلگراف را شوکه کرده و در زمان تخلیه پیامها بر روی کاغذ و آتش گرفتن کاغذها، باعث آتش‌سوزی شد.

1972: جرقه خورشیدی در برابر شرکت ای‌تی‌اندتی

جرقه‌خورشیدی بزرگی که در چهارم اوت 1972 رخ داد، طبق آمار ناسا باعث اختلال شدید در ارتباطات تلفنی چندین ایالت آمریکا از جمله ایلینویز شد.

طبق گزارش ناسا، این رویداد در حقیقت باعث شد که شرکت ارتباطات ای‌تی‌اندتی به طراحی مجدد سیستم نیروی خود برای کابلهای میان قاره‌ای بپردازد.

1989: خاموشی‌های مهم ناشی از جرقه خورشیدی

در مارس 1989 یک جرقه خورشیدی قدرتمند باعث یک خاموشی بزرگ در تاریخ 13 مارس در کانادا شد که شش میلیون تن از سکنه این کشور را برای 9 ساعت بدون برق نگه داشت.

به گفته ناسا این جرقه به اختلال در انتقال نیروی الکتریکی از ایستگاه تولید برق کبک منجر شده و حتی برخی از انتقال‌دهنده‌های نیرو را در نیوجرسی ذوب کرده بود.

به گفته دانشندان ناسا این توفان از مقیاس مشابهی با رویداد کارینگتون برخوردار نبود.

2000: رویداد روز باستیل

رویداد روز باستیل نام خود را از یک تعطیلات ملی فرانسوی گرفته چرا در همان روز در 14 ژوئیه 2000 رخ داد. این یک توفان بزرگ خورشیدی بود که در مقیاس X5 به ثبت رسید.

این رویداد منجر به پائین آمدن مدار برخی ماهواره‌ها و خاموشی برخی ارتباطات رادیویی شد. رویداد روز باستیل به عنوان یکی از رویدادهای خورشیدی بسیار مشاهده شده و قویترین جرقه خورشیدی از سال 1989 باقی مانده است.

2003: توفان خورشیدی فوق قدرتمند هالووین

در 28 اکتبر 2003، خورشید به انتشار یک جرقه خورشیدی شدید پرداخت. این توفان خورشیدی از چنان قدرتی برخوردار بود که حسگر سنجش توفان خورشیدی فضاپیما را از کار انداخت. این حسگر به نمایش مقیاس X28 پرداخته بود که خود یک جرقه عظیم محسوب می‌شود اما تحلیلهای بعدی ناسا نشان داده که قدرت این جرقه در حدود X45 بوده است.

این توفان خورشیدی بخشی از حداقل 9 جرقه خورشیدی بزرگ در یک دوره دو هفته‌ای بود.

2006: جرقه خورشیدی پرتو ایکس برای کریسمس

هنگامی که یک جرقه خورشیدی طبقه X در تاریخ پنجم دسامبر 2006 از خورشیدی منتشر شد، در مقیاس هواشناسی فضایی به عنوان یک جرقه X9 قدرتمند به ثبت رسید.

این جرقه خورشیدی منجر به اختلالاتی در ارتباط ماهواره به زمین و علائم راهبری سیستم جی‌پی‌اس برای حدود 10 دقیقه شد.

این توفان خورشیدی چنان قدرتمند بود که به ابزار تصویربردار پرتو ایکس بر روی ماهواره GOES 13 که به ثبت تصاویر آن می‌پرداخت، آسیب زد.