نجوم وفضا

هزینه بالای سفرهای فضایی همواره یکی از محدودیت‌های بزرگ در توسعه و تجاری‌سازی آن بوده است. شاید در بین ثروتمندان تعداد اندکی باشند که علاوه بر توانایی تامین هزینه‌های چنین سفری، جسارت و علاقه لازم برای این کار را نیز داشته باشند. اما صنعت توریسم فضایی هرگز با تکیه بر این بازار محدود نمی‌تواند به رشد و توسعه بیشتر خود بیندیشد. با وجود تمام این محدودیت‌ها و چالش‌ها، ایلان ماسک در 30 سالگی اندیشه فرستادن انسان به مریخ را در سر می‌پروراند. تحصیلات ایلان در زمینه فیزیک و مدیریت کسب و کار بود و روحیه کارآفرینی از همان سال‌های جوانی در وجود او شکل گرفته بود.

ایلان در شروع کار در سال 2002 تصمیم گرفت فعالیت فضایی خود را با تاسیس یک زیستگاه کوچک در سطح مریخ آغاز کند. هزینه ساخت این زیستگاه که از چند موجود زنده، چند گیاه و مقداری آب و خاک و همچنین هوا تشکیل می‌شد چندان زیاد نبود. اما مساله اصلی، هزینه بالای پرتاب و نشاندن این اکوسیستم در سطح مریخ بود. بنابراین او خیلی زود مهم‌ترین مانع در تجاری‌سازی سفرهای فضایی را تشخیص داد.

در آن زمان هزینه‌هایی که شرکت‌های آمریکایی برای ساخت و پرتاب راکت‌های فضایی می‌گرفتند بسیار بیشتر از حد انتظار ایلان بود و بنابراین او به امید یافتن راه‌حل‌هایی ارزان‌تر راهی روسیه شد. ایلان پس از 3 سفر به روسیه، متوجه شد که علی‌رغم هزینه پایین موشک‌های روسی، ریسک کار با این شرکت‌ها خیلی زیاد است. او پس از این 3 سفر با دست‌های خالی راهی آمریکا شد. او بعدها تعریف می‌کرد وقتی سوار بر هواپیما بودم به این مساله فکر می‌کردم که چگونه می‌توان هزینه ساخت راکت‌ها را کاهش دهم. مطمئنا هزینه ساخت یک راکت در کمترین حالت برابر با مجموع قیمت اجزای به کار رفته در آن بود؛ اما چگونه می‌شد این اجزا را با کمترین هزینه در کنار هم قرار داد و راکت‌های مورد نظر را ساخت؟

او پس از بازگشت به آمریکا شرکت خود را به نام «فناوری‌های اکتشاف فضا» (که اختصارا اسپیس ـ ایکس نامیده شد) تاسیس کرد. اهداف اصلی که ایلان در این شرکت دنبال می‌کرد عبارت بودند از ارزان و در دسترس ساختن سفرهای فضایی و همچنین ایجاد امکان زندگی چندسیاره‌ای برای مردم.

نه سال پس از تاسیس اسپیس ـ ایکس و با تلاش‌های شبانه‌روزی ایلان و همکارانش، این شرکت 1500 کارمند را به استخدام خود درآورده بود که در زمینی به مساحت بیش از 5 هکتار مشغول فعالیت‌های فضایی بودند. فالکون ـ9 یکی از محصولات موفق این شرکت بود که می‌توانست محموله‌ای 10 تنی را به مدارهای کم‌ارتفاع زمینی برساند. همچنین فضاپیمای دراگون، اولین فضاپیمای تجاری جهان که توانست به مدار رفته و مجددا به زمین بازگردد، از دیگر محصولات این شرکت است. اسپیس ـ ایکس هم‌اکنون خود را برای ارسال 12 فروند فضاپیمای دراگون به ایستگاه فضایی بین‌المللی که برنامه آن به سفارش ناسا تنظیم شده است در سال‌های آینده آماده می‌کند که حجم قرارداد آن به حدود 3 هزار میلیارد تومان می‌رسد. اما دستاورد بزرگ‌تر و مهم‌تر اسپیس ـ ایکس ساخت مدل سرنشین‌دار دراگون است که قرار است پس از سال 2015 نقش شاتل‌های فضایی را به عهده گیرد.

اسپیس ـ ایکس بیشتر موفقیت‌های خود را مدیون ایلان و افکار بلند اوست. شاید وقتی ایلان ماسک ایده سفرهای تجاری به فضا را در سال 2002 با جدیت پیگیری می‌کرد، بسیاری نمی‌توانستند باور کنند که هزینه بیش از 80 میلیون تومانی به ازای پرتاب هر کیلوگرم به مدار تا 10 سال دیگر به کمتر از 8 میلیون تومان کاهش یابد. این قیمت حتی در مقایسه با قیمت‌های شرکت‌های ارزان‌قیمت چینی هم قابل رقابت است و این در حالی است که اسپیس ـ ایکس در حال حاضر برنامه کاهش قیمت تا مرز 5/3 میلیون تومان در هر کیلوگرم تا سال 1393 را در برنامه دارد. اتفاقی که اگر رخ دهد آینده صنعت فضایی را متحول خواهد کرد.