نجوم وفضا

گذر روز چهارشنبه زهره از مقابل خورشید، فرصت تاریخی دیگری است برای دانشمندان در اندازه‌گیری دقیق‌تر قطر خورشید و همچنین یافتن سیارات دیگر.

ساکنین کره زمین امروز شاهد هفتمین گذر زهره در پنج قرن بودند. عبور بعدی این سیاره در سال 2117 خواهد بود.

به گفته دانشمندان، لکه سیاه زهره که بخشی از خورشید را تیره می‌کند، ممکن است به ستاره‌شناسان در خصوص کشف رازهای کیهان کمک کند.

به گفته «جی پاساچوف» پروفسور ستاره‌شناسی در کالج ویلیامز ماساچوست، گذر زهره از یک واقعه تاریخی به یک موضوع جذاب علمی در قرن بیست‌ویکم تبدیل شده و می‌تواند سوژه داغی برای علم سیارات فراخورشیدی باشد.

دانشمندان جو ناهید و قطبش نور توسط این جو را با هدف پی بردن به ترکیب آن مورد مطالعه قرار می‌دهند. آن‌ها تلسکوپ‌های خود را بر روی خورشید و صفحه عبور زهره از نیمکره جنوبی آن متمرکز کرده‌اند و با مطالعه این عبور به دنبال پاسخ‌دهی به این پرسش‌اند که «چگونه جو این سیاره به اندازه کافی برای ذوب سرب داغ شده است؟»

هنگامی که زهره در حال گذر است، صفحه آن به طور نسبی در مقابل صفحه خورشید قرار گرفته و نور آن را در جو خود می‌شکند. دانشمندان با مطالعه قوس این نور شکسته شده جو سیاره را کنکاش می‌کنند. آن‌ها از این ترفند برای مطالعه سیارات فراخورشیدی دیگر نیز بهره می‌برند.

محققان هم‌اکنون با تلسکوپ‌های قوی‌تر خود به همراه طیف‌نگار و طیف‌سنج‌های تصویربرداری قادر به کشف معماهای بیشتری هستند.

مطالعه جو زهره همچنین دلیل تفاوت این سیاره از کره زمین با وجود شباهت‌های متعدد بین این دو سیاره را توضیح می‌دهد. جو ناهید تقریباً 100 برابر عظیم‌تر از جو زمین بوده و بخش اعظم آن را دی اکسید کربن تشکیل می‌دهد.

این گذر همچنین مقدمه اندازه‌گیری سیستم‌های ستاره‌ای جدید را فراهم می‌سازد و مطالعه دقیق‌تر خورشید، لکه‌های خورشیدی و چرخه کنونی فعالیت افزایش‌یافته آن به همراه بررسی گذر سیارات فراخورشیدی را میسر می‌سازد.

ماهواره RHESSI به منظور کنکاش تمامی اشکال و اندازه‌های تشعشعات ناگهانی نور خورشید بر روی پرتوهای گاما و اشعه‌های ایکس حاوی بالاترین انرژی تولید شده توسط خورشید تمرکز می‌‍کند.

این ماهواره به سوی خورشید تنظیم شده و به طور مداوم در چرخش است و با نظارت بر چهار چرخه چرخش دوم خورشید به مدت ده سال اندازه‌گیری‌های دقیقی از قطر آن را ارائه داده است.

ماهواره مزبور همچنین تاکنون دقیق‌ترین اندازه‌گیری های پهنای قطبین خورشید را در اختیار دانشمندان قرار داده است. پهنای قطبین تفاوت بین قطر از قطب تا قطب و قطر استوایی است.

با داده‌های جدید بدست آمده از گذر زهره در روز چهارشنبه ستاره‌شناسان امیدوارند دانش موجود در خصوص شکل دقیق خورشید را کسب کرده و اندازه دقیق‌تری از قطر آن بدست آورند.

همچنین تیزی صفحه زهره به هنگام طی کردن عرض خورشید به تعیین ویژگی‌های بصری دقیق تلسکوپ و مدرج کردن مقیاس صفحه این وسیله یعنی اندازه زاویه‌ای دقیق هر پیکسل کمک خواهد کرد. این امر ماهواره RHESSI را قادر به مدرج کردن دوباره مشاهدات انجام شده از افق خورشید می‌کند .

با اندازه‌گیری‌ قطر خورشیدی طی ده سال گذشته و همچنین مشاهدات گذر زهره در سال 2004 (یعنی زمانی که فعالیت خورشید رو به کمینه خورشیدی بود، بر خلاف اکنون که فعالیت خورشیدی به طرف بیشینه آن است) تیم تحقیقاتی امیدوار است اندازه خورشید در آن زمان و زمان حاضر و همچنین تغییر آن به همراه تغییر چرخه خورشیدی را مورد مقایسه قرار دهد.