نجوم وفضا

به گفته مبشر فضا به اندازه ای وسیع و خالی است که احتمال وقوع چنین پدیده ای بسیار نادر است، اما غیر ممکن نیست. در مقیاسی بزرگتر می توان گفت که کهکشان آندرومدا یکی از تهدیدهای احتمالی برای آینده زمین است.

 

<>

به گزارش سرویس علمی فناوری جام نیوز (5 فوریه / 16 بهمن)، جهانی که در آن زندگی می کنیم در دید انسانهای مختلف ابعاد متفاوتی دارد، عده ای آن را به اندازه خانه ای می بینند که در آن ساکنند، بعضی آن را به بزرگی شهر، کشور و یا یک قاره می بینند، تعدادی نیز کل زمین را برابر کل جهان تصور می کنند و عده ای نیز برای آن حد و مرزی قائل نیستند، با این همه واقعیت عظیم و بی نهایتی که شاید به واسطه دسترسی نداشتن به رسانه های مختلف از دید گروهی از انسانها پنهان مانده باشد، خانه، شهر، کشور، قاره و سیاره زمین را به ذره ای نامرئی تبدیل می کند: سیاره زمین در برابر جهان هستی ذره ای ناچیز و کاملا بی دفاع است.
خبر عبور سیارکها از نزدیکی این سیاره و یا شایعه نابود شدن زمین به واسطه یک سیارک یا سیاره گاه و بی گاه در روزنامه ها، وب سایتهای خبری، وبلاگها و شبکه های اجتماعی و به تازگی در فیلمهای سینمایی غوغایی زودگذر را ایجاد کرده و دوباره به فراموشی سپرده می شود، درست مانند سیارکی که چندی پیش در حالی که بسیاری بی خبر از وقوع چنین پدیده ای لحظات زندگی خود را سپری می کردند، از فاصله ای نسبتا نزدیک از کنار سیاره زمین گذشت.
 

سیارک 2012 Bx34 به قطر 11 متر جمعه شب، هفتم بهمن 1390 در حدود ساعت 19:30 به وقت ایران از کنار زمین عبور کرد. این سیارک 60 هزار کیلومتری سیاره زمین عبور کرد، برای درک بهتر میزان نزدیکی این سیارک از زمین می توان گفت که فاصله 2012 Bx34 از زمین در حدود دو برابر فاصله ای است که ماهواره های مخابراتی قرار گرفته اند اما به دلیل ابعاد کوچک این سیارک رصد آن با تلسکوپهای زمینی بسیار دشوار بود. عبور این سیارک باوجود ابعاد کوچکی که داشت واقعه ای بزرگ به شمار می رود، چون به ندرت یک جرم آسمانی تا این حد به زمین نزدیک می شود.

در حدود دو ماه پیش نیز سیارکی دیگر با وسعتی برابر 400 متر از فاصله 325 هزار کیلومتری از زمین عبور کرد. این سیارک با نام 2005YU55 در گذشته به عنوان سیارکی شناخته می شد که طی بازگشت دوباره اش به سوی زمین در سال 2029 و یا 2036 با این سیاره برخورد خواهد کرد. با این همه محاسبات جدید نشان می دهند این سیارک نیز برای زمین خطری به حساب نمی آید و از فاصله ای بسیار نزدیک، در حدود 29 هزار و 500 کیلومتری از سیاره، عبور خواهد کرد.
دانشمندان دانشگاه پوردو در آن زمان اعلام کردند در صورتی که این سیارک به زمین برخورد می کرد، می توانست انفجاری چهار هزار مگاتنی ایجاد کرده و منجر به ایجاد زمین لرزه ای هفت ریشتری شود. همچنین در صورتی که این سیارک بر روی اقیانوس فرود می آمد می توانست امواجی به ارتفاع 21 متر به وجود آورد که می توانستند تا مسافت 96.5 کیلومتری در خشکی پیش بروند.

سیارک آپوفیس از دیگر شخصیتهای مشهور فرضیه هایی است که پایان آنها نابودی زمین است، از سال 2004 تا کنون که این سیارک کشف شده پیش بینی هایی در خصوص فجایای برخورد این شهاب سنگ با زمین ارائه شده است به طوریکه پیش بینی های اولیه نشان می داد که در سال 2029 آپوفیس با زمین برخورد خواهد کرد اما ارزیابیهای بعدی نشان داد که در 13 آوریل 2029 این شهاب سنگ عظیم از فاصله بسیار نزدیک از زمین (36 هزار و 350 کیلومتری) عبور خواهد کرد (در این فاصله ماهواره های مخابراتی در مدار اطراف استوا می چرخند) و در سال 2036 این شهاب سنگ بار دیگر به زمین رسیده و این بار به این سیاره برخورد خواهد کرد.

هر چند درصد این احتمالات بسیار پایین (یک در 250 هزار) است با این وجود، زمین نمی تواند کاملا دور از خطر باشد چرا که حتی مدارهای حرکت شهاب سنگها نیز می تواند در اثر تاثیرات نیروهای گرانشی سیارات تغییر کنند. اگر این شهاب سنگ به زمین برخورد کند شدت برخورد آن به 870 مگاتن می رسد. این شدت 65 هزار برابر بزرگتر از بمباران اتمی هیروشیما است.
 

کهکشان آندرومدا تنها خطر محتمل آینده زمین
در میان تمامی این فرضیه ها و احتمالات، صنعت سینما نیز بیکار ننشسته و با استفاده از شدت بالای جاذبه چنین موضوعاتی، فیلمهایی ساخته می شوند که نابودی زمین را به شکلهای مختلف، به ویژه به واسطه رویدادهای فضایی به تصویر می کشند. از جمله جدیدترین این فیلمها، "مالیخولیا" اثر کارگردان دانمارکی "لارس فون تریه" است که در آن علاوه بر روابط اجتماعی میان انسانها، به نابودی زمین به واسطه برخورد سیاره ای چندیدن برابر بزرگتر پرداخته شده است.

فون تریه خود معتقد است که طرح اصلی فیلمش واقعا در مورد پایان دنیا نیست بلکه در مورد مالیخولیای دنیای ذهنی است. با این همه با نگاهی صرفا علمی به بخش نجومی این فیلم، این نگرانی به وجود می آید که با در نظر گرفتن اینکه بسیاری از پدیده های کیهانی قابل پیش بینی یا قابل رصد نیستند، روزی احتمال وقوع چنین رویدادی وجود دارد؟

بهرام مبشر، اخترشناس دانشگاه کالیفرنیا ریورساید از جمله دانشمندانی است که نسبت به این نوع از فیلمها بی تفاوت است. وی در پاسخ به ابهاماتی که برخی فیلمهای تخیلی درباره پایان زمین و نابودی آن دارند گفت: این فیلمها آثاری صرفا علمی تخیلی هستند و من معمولا چنین فیلمهایی را نگاه نمی کنم.

به گزارش مهر، مبشر در پاسخ این سوال که در آینده ای دور یا نزدیک امکان وقوع رویدادی مشابه با آنچه در این فیلمها از سرنوشت زمین به خوبی به تصویر کشیده شده، یعنی برخورد سیاره ای چندین برابر بزرگتر با زمین، وجود دارد؟ می گوید: هیچ سیارک یا ستاره دنباله داری که در آینده ای نزدیک، یعنی تا چند میلیون سال آینده، با زمین برخورد کرده و یا حتی از فاصله ای بسیار نزدیک از کنار زمین عبور کند، وجود ندارد.

به گفته مبشر فضا به اندازه ای وسیع و خالی است که احتمال وقوع چنین پدیده ای بسیار نادر است، اما غیر ممکن نیست. در مقیاسی بزرگتر می توان گفت که کهکشان آندرومدا یکی از تهدیدهای احتمالی برای آینده زمین است.

مبشر می گوید کهکشان آندرومدا با سرعتی برابر 300 کیلومتر بر ثانیه در حال نزدیک شدن به کهکشان راه شیری، سکونتگاه سیاره زمین، است. در پی این رویداد این کهکشان طی چند میلیارد سال دیگر به راه شیری رسیده و با آن برخورد خواهد کرد که این برخورد می تواند پیامدهایی نیز برای زمین داشته باشد. به گفته مبشر، آنچه افراد مختلف در فیلمها به تصویر می کشند تخیلی هستند و هیچ ارتباطی با واقعیت جهان ندارند.