نجوم وفضا

کهکشان بیضوی NGC 5128 که به قنطورسA نیز مشهور است، یکی از نزدیک‌ترین کهکشان‌های فعال به زمین است، ولی در برابر دو ابر کروی حاصل از سیاه‌چاله مرکزی این کهکشان، بسیار کوچک به‌نظر می‌رسد.

کهکشان ان.جی.سی5128 یک کهکشان بیضوی به قطر حدود 70هزار سال‌نوری است که 12.4 میلیون سال‌نوری با زمین فاصله دارد. این کهکشان در صورت‌فلکی جنوبی قنطورس واقع شده و با دوربین‌های دوچشمی و تلسکوپ‌های آماتوری قابل تشخیص است.

تصویر فوق که به‌تازگی از ترکیب رصدهای 9 رصدخانه رادیویی در نیم‌کره جنوبی بدست آمده، دقیق‌ترین تصویر در بررسی فعالیت‌های این کهکشان است. در مرکز این کهکشان، ابرسیاه‌چاله‌ای 55میلیون بار سنگین‌تر از خورشید (تقریبا 10 برابر سنگین‌تر از سیاه‌چاله مرکزی کهکشان راه‌شیری) وجود دارد که گرانش آن، فورانی جت‌مانند از ذرات ماده را ایجاد می‌کند. این ذرات با سرعت یکصدهزار کیلومتر بر ثانیه (یک‌سوم سرعت نور در خلاء) به بیرون شلیک می‌شوند و این دو حباب بزرگ را پدید می‌آورند که امواج رادیویی بسیار قوی از آن ساطع می‌شود.

تصویر دوم نیز ترکیبی از تصاویر پرتوی ایکس (آبی) بدست‌آمده از رصدخانه فضایی چاندرا با تصاویر ریزموج (نارنجی) و نور مریی این کهکشان است که جت‌های نسبیتی فوران‌یافته از ابرسیاه‌چاله سنگین مرکز کهکشان را به همراه ابرهای کروی حاصل از آن نشان می‌دهد. درازای این جت‌های ماده حدود یک میلیون سال‌نوری تخمین زده می‌شود و اگر می‌شد این حباب‌ها را در نور مریی دید، آن‌گاه این کهکشان 20 برابر بزرگ‌تر از ماه بدر در آسمان دیده می‌شد!

اگر جهت‌گیری این کهکشان عمود بر خط دید ما نبود و زاویه‌ای دیگر داشت، به‌جای امواج رادیویی، پرتوهای قوی ایکس و گاما از این کهکشان به زمین می‌رسید و قنطورسA به جای کهکشان فعال رادیویی جزو اختروش‌ها یا بلازارها دسته‌بندی می‌شد.