نجوم وفضا

پروژه مارس یک توسط سازمانی به همین نام با هدف استقرار بشر روی سیاره سرخ با استفاده از ترکیبی از تکنولوژی‌های موجود و قابل استفاده در سراسر جهان آغاز به کار کرده است. این سازمان قصد دارد ماجراجویی چندین ساله خود را از طریق نمایش برنامه‌یی تلویزیونی از تمامی لحظات این پروژه با تمامی جهان به اشتراک بگذارد. شرکت هلندی MarsOne ثبت نام اولیه از داوطلبان حضور در سفر بی‌بازگشت به مریخ را اواخر سال شمسی گذشته آغاز کرد.

براساس اعلام مسوولان این شرکت، پیش از شروع رسمی برنامه انتخاب داوطلبان، بیش از هزار درخواست برای حضور در این سفر دریافت شده بود. پذیرش اولیه داوطلبان از 8 ژانویه 2013 آغاز شد و فرآیند انتخاب جهانی داوطلبان از طریق برنامه‌های تلویزیونی انجام خواهد شد. این طرح تنها مختص دانشمندان یا خلبانان سابق جت‌های جنگی نیست و تمامی افراد علاقه‌مند با حداقل 18 سال سن می‌توانند داوطلب حضور در جمع پیشگامان مستعمره مریخ (MarsColonypioneer) باشند.

دلیل انتخاب مریخ آن است که پس از زمین، قابل سکونت‌ترین سیاره در منظومه شمسی محسوب می‌شود. خاک این سیاره حاوی آب است و هوای نسبتا مناسبی دارد؛ نور کافی خورشید امکان استفاده از پنل‌های خورشیدی را فراهم و لایه نازک جو نیز یک لایه محافظ در برابر پرتوهای کیهانی و نور خورشید ایجاد می‌کند. ریتم شبانه‌روز آن نیز شباهت زیادی به زمین دارد و هر روز در این سیاره 24 ساعت و 39 دقیقه و 35 ثانیه است. مهلت ارسال درخواست‌ها برای سفر بدون بازگشت به مریخ تا آگوست 2013 بود، بهره هوشی مناسب و سلامت کامل جسمی و روحی را از جمله شروط اصلی برای ثبت نام اولیه در این طرح عنوان کرده بودند. هدف نهایی در این طرح، انتخاب 24 تا 40 فضانورد دوره دیده است که پس از هفت سال تمرین و آماده‌سازی، در گروه‌های چهارنفری هر دو سال یک بار راهی سیاره سرخ می‌شوند.

 افرادی که در فهرست نهایی ساکنان آینده مریخ قرار می‌گیرند، اطمینان دارند که هرگز به زمین بازنخواهند گشت؛ در این شرایط مریخ به سکونتگاه همیشگی و محل زندگی، کار و مرگ آنها تبدیل می‌شود. سفر به مریخ حدود هفت ماه به طول می‌انجامد.

این گروه در مدت حضور در تمرینات روی زمین و زندگی بر سطح سیاره سرخ در استخدام شرکت MarsOne خواهند بود. نخستین تجهیزات مورد نیاز برای احداث کلونی طی سال‌های 2016 تا 2021 میلادی به مریخ ارسال خواهد شد و در سال 2018 نیز یک مریخ‌نورد برای انجام تحقیقات تکمیلی راهی سیاره سرخ می‌شود.

«لانس دورپ» بنیانگذار شرکت MarsOne درباره این طرح گفت: نخستین گروه مسافران در سال 2023 راهی مریخ خواهند شد و باقی عمر خود را در کلونی‌های احداث شده روی سیاره سرخ سپری خواهند کرد. نوربرت کرافت از محققان سابق ناسا و مدیر پزشکی پروژه نیز اصلی‌ترین چالش پیش رو برای عملی شدن این طرح را نحوه تعامل و همکاری اعضا در طول سفر بسیار طولانی از زمین تا مریخ و پس از آن زندگی تا آخر عمر بر سطح سیاره سرخ عنوان می‌کند. دکتر جرارد هوفت، برنده جایزه نوبل و برایان انکه، مفسر موسسه تحقیقاتی ساوث وست، از مشاوران برجسته این پروژه هستند.

24نفر نهایی چه کسانی هستند؟
این سازمان هلندی از میان بیش از 200هزار متقاضی سفر به مریخ در مرحله ‌اول 1058 نفر را انتخاب کرده است. متقاضیان از 140 کشور جهان برای پرواز به مریخ داوطلب شده بودند. سازمان «مارس یک» پنجشنبه 2 ژانویه 2014 (12 دی 1392) اعلام کرد که در مراحل بعدی، در یک مسابقه تلویزیونی 24 نفر نهایی انتخاب خواهند شد. سازمان «مارس یک» به باس لانسدورپ، مبتکر برنامه‌های تلویزیونی تعلق دارد. ظاهرا او قصد دارد از سال 2025 میلادی در مجموع، شش گروه چهار نفره را به سیاره‌ سرخ بفرستد.

 قرار است مسافران در مریخ اردویی بسازند و ‌پرواز بازگشتی نیز در برنامه نیست. داوطلبان باید حداقل 18 ساله باشند. سازمان «مارس یک» از شرکت‌کنندگان انتظار دارد علاوه بر سلامتی از توانایی بالا در روابط اجتماعی برخوردار و بر زبان انگلیسی مسلط باشند

مشخصات اصلی سفر
بر اساس اعلام شرکت هلندی MarsOne، بیش از 165 هزار درخواست برای سفر بی‌بازگشت به مریخ تاکنون به ثبت رسیده است. پروژه سفر بی‌بازگشت به مریخ شامل انتقال تجهیزات و چند مریخ‌نورد برای احداث پایگاه اولیه جهت استقرار نخستین گروه از ساکنان آینده مریخ است. گروه نخست، متشکل از چهار زن و مرد از قاره‌های مختلف جهان، پس از انتخاب و گذراندن دوره‌های نهایی آموزش تا سال 2023 راهی سیاره سرخ خواهند شد. به دلیل نبود فناوری‌های مورد نیاز برای انجام سفر بازگشت از مریخ، هزینه‌های بالای سفر و مشکلات تامین سوخت، داوطلبان نهایی، بلیت یک‌طرفه به سمت مریخ دریافت خواهند کرد.

با وجود عدم امکان بازگشت به زمین، تا ماه آگوست 2013 (مردادماه) بیش از 165 هزار درخواست ثبت شده و استقبال متقاضیان از این طرح چشمگیر عنوان شده است. هزینه ثبت‌‌نام اولیه 12 تا 38 دلار است که براساس وضعیت اقتصادی کشور، افزایش یا کاهش پیدا می‌کند.

شرایط زندگی در مریخ
این نامزدها چند ماه طی دوسال در انزوا و در تاسیساتی شبیه‌سازی شده نگاه داشته می‌شوند تا نحوه پاسخ آنها به زندگی در فضای بسته همراه با سه نفر دیگر مورد بررسی قرار گیرد. طی این مدت فضانوردان تمرین‌های فیزیکی بسیاری انجام می‌دهند چرا که طی هشت ماه سفر تا مریخ آنها نمی‌توانند دوش بگیرند و تنها از غذاهای خشک شده، کنسروی و فریز شده استفاده می‌کنند؛ از این‌رو سه ساعت در روز باید ورزش کنند تا بتوانند جرم ماهیچه‌های خود را حفظ کنند. هوای مریخ به نوعی است که ساکنان نمی‌توانند بدون یک لباس فضایی بیرون بروند. در این سیاره گیاه رشد نمی‌کند اما ساکنان محصولات خود را در کابین‌هایشان رشد می‌دهند تا غذایشان تامین شود.

دلتنگ نمی‌شوید؟
با شرایط توصیفی، بسیاری گفته‌اند ترجیح می‌دهند یک پا نداشته باشند اما در چنین سفری قدم بگذارند و در سیاره‌یی سرد زندگی کنند و برای همیشه از دوستان و خانواده خود خداحافظی کنند!

 سالیجان شریپف، فضانورد مسلمان روس که سال گذشته به ایران سفر کرده بود، در پاسخ به این سوال که آیا در مدت اقامت در فضا غیر از خانواده و نزدیکان خود برای چیز دیگری هم در زمین دلتنگ شده یا نه، گفته است: ماه اول حضور در فضا که همه‌چیز برای انسان تازگی دارد و کارهای زیادی برای انجام دادن هست، بسیار خوب است ولی به‌تدریج دلتنگی سراغ انسان می‌آید. دلتنگی‌هایی که من تجربه کردم به‌حدی است که فکر نمی‌کنم هیچگاه انسانی حاضر باشد برای سفر بدون بازگشت به مریخ و سیارات دور داوطلب شود.

دشواری‌های سفر
اگر منتخبان نهایی به مریخ فرستاده شوند، باید در ابتدا از پروازی که هفت ماه طول خواهد کشید و فرودی که بسیار مشکل خواهد بود، جان سالم به در برند. همچنین باید از اثرات تشعشعات رادیواکتیو قوی در حین این سفر نیز در امان بمانند. با طی شدن این دو مرحله اگر زنده بمانند، ‌سیاره‌یی خشک با میانگین دمای 63- درجه در انتظار این فضانوردان آماتور است. جو مریخ هم به‌طور عمده از دی‌اکسید‌کربن تشکیل شده که برای انسان مضر است.

این برنامه تا به حال با انتقادات زیادی مواجه شده است ولی یک پشتیبان معروف هم دارد. «گرارد ت هوفت» برنده‌ هلندی جایزه نوبل فیزیک از این برنامه حمایت کرده است. تا به حال فقط روبات‌های بدون سرنشین به مریخ فرستاده شده‌اند. نوامبر سال گذشته میلادی سازمان فضانوردی هند برنامه ‌‌پرواز به مریخ را تاسیس کرد. یک سال پیش از آن، سال ????میلادی نیز سازمان ناسا کاوشگر «کنجکاوی» را به مریخ فرستاده بود.

حضور 70 ایرانی در این طرح
در پی اعلام این فراخوان هزاران نفر از سراسر جهان برای حضور در این ماموریت اعلام آمادگی کرده‌اند که در بین آنها بیش از 70 ایرانی نیز حضور دارند. سازمان خصوصی و غیرانتفاعی هلندی Mars One با هدف ساخت سکونتگاه انسانی بر سطح سیاره مریخ تاسیس شده است؛ در سال 2011 اعضای بنیاد Mars One گردهم آمدند و برنامه استراتژیکی برای فرستادن انسان به مریخ تدوین کردند. این مسافران فضایی هرگز به زمین باز نمی‌گردند، آنها زندگی خود را در مریخ خاتمه می‌دهند.

این بلیت یک طرفه به مریخ ماموریت را ممکن می‌کند، هزینه را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر باید در نظر گرفت که هنوز هیچ فناوری برای بازگشت به زمین از مریخ وجود ندارد. این شرکت اعلام کرده درحال حاضر به هیچ فناوری جدیدی برای فرود انسان روی مریخ نیازی نیست. بودجه پیش‌بینی شده برای این پروژه شش میلیارد دلار است که حدود 66 درصد هزینه‌ها تنها به ارسال و فرود فضاپیمای حامل ساکنان مریخ اختصاص دارد. فضای اختصاص یافته به هر فضانورد در داخل کپسول‌ها 50 مترمربع است و 200 مترمربع فضای داخلی نیز به اتاق خواب، محوطه کار، اتاق نشیمن و واحدهای پرورش گیاهان اختصاص یافته است. فضانوردان هنگام ترک محل سکونت خود و برای در امان ماندن از پرتوهای کیهانی باید از لباس‌های ویژه (Mars Suit) استفاده کنند.

 ساکنان آینده مریخ در طول زندگی‌شان به صورت روزانه و مستمر گزارش‌هایی را به مراکز کنترل زمینی ارسال می‌کنند و نحوه زندگی و کشفیات خود را با ساکنان زمین به صورت زنده و مستقیم به اشتراک می‌گذارند. نخستین ساکنان انسانی مریخ به‌طورقطع به تولید مثل نیز فکر خواهند کرد؛ پزشکان تاکید می‌کنند که دیدگاه روشنی نسبت به احتمال باردار شدن و زایمان در شرایط گرانش ضعیف مریخ که 38 درصد گرانش زمین است، ندارند.

مهم‌ترین چالش
محققان اصلی‌ترین چالش پیش رو برای عملی شدن این طرح را نحوه تعامل و همکاری اعضا در طول سفر بسیار طولانی از زمین تا مریخ و پس از آن زندگی تا آخر عمر بر سطح سیاره سرخ عنوان می‌کنند. گرانش مریخ که تنها 38 درصد گرانش زمین است، چالش دیگری است که به احتمال قوی باعث تغییرات فیزیولوژیکی بدن از جمله کاهش تراکم استخوانی، ضعف عضلانی و مشکلات گردش خون می‌شود. بیماری‌ها و مشکلات حاد پزشکی نیز در مریخ قابل درمان نیست؛ همچنین اگر لباس مخصوص فضانوردان در محیط خارج از کپسول‌ها صدمه ببیند، احتمال مرگ فرد وجود دارد.

ماموریت ارسال انسان به این سیاره می‌تواند حیات بالقوه در مریخ را نیز تهدید کند. هر انسانی که قدم بر سطح سیاره مریخ بگذارد، بیش از 100 تریلیون میکروب به همراه خواهد داشت که می‌تواند ارگانیسم‌های احتمالی موجود در مریخ را نابود کند.
منبع: اعتماد