نجوم وفضا

ستاره‌شناسان ناسا توانسته‌اند برای اولین بار دنباله منظومه شمسی موسوم به دنباله خورشیدی را به تصویر بکشند و نشان دهند که از شکلی شبیه یک شبدر چهاربرگ برخوردار است.

 ایسنا، این کشف با استفاده از کاوشگر مرز میان‌ستاره‌یی ناسا به دست آمده که یک فضاپیما به اندازه میز قهوه‌خوری است که لبه منظومه شمسی را بررسی می‌کند.

این دنباله در پشت هلیوسفر گلوله مانند یا همان حباب اطراف منظومه شمسی که توسط باد خورشیدی و میدان مغناطیسی خورشیدی ساخته شده، کشیده شده است.

به گفته دانشمندان ناسا، این دنباله از ساختار بزرگتر با پیکربندی بسیار جالب‌تر از آنچه تاکنون پیش‌بینی می‌شد، برخوردار است.

این دنباله شبیه دنباله‌دار، توسط باد ذرات خورشیدی که از سوی خورشید می‌وزند، متورم شده و شکل چهار برگ آن در نتیجه وزش شدید باد خورشیدی در نزدیکی قطبهای ستاره و بادهای کندتر در نزدیکی خط استوای آن ایجاد شده است.

این یافته‌ها بر اساس سه سال اول سنجش‌های کاوشگر مرز میان‌ستاره‌یی از اتم های خنثی پرانرژی به دست آمده‌اند.

در ناحیه مرزی میان‌ستاره‌یی، ذرات باردار از خورشید به سوی ماورای سیارات و فضای پر از گاز و غبار بین ستارگان جریان می‌یابند. برخورد بین این ذرات و مواد میان‌ستاره‌یی باعث ایجاد ذرات پر سرعت بدون بار موسوم به اتم های خنثی پر انرژی می‌شود. برخی از این ذرات به سمت خورشید و برخی مخالف آن با سرعت حرکت می‌کنند که کاوشگر مرز میان‌ستاره‌یی آنها را از جایگاه خود در فاصله 322 هزار کیلومتری زمین شناسایی کرده است.

با وجود این داده‌ها، دانشمندان اذعان کرده‌اند که هنوز نتوانسته‌اند دنباله خورشیدی را به خوبی اندازه‌گیری کنند. به تصور آنها این دنباله احتمالا در فاصله حدود هزار برابر فاصله بین زمین و خورشید از منظومه شمسی متصاعد می‌شود.

دانشمندان همچنین دریافتند که برجستگی‌های شبدر شکل این دنباله به خوبی با منظومه شمسی مطابقت ندارد. شکل نسبتا چرخشی آن نشان می‌دهد که ذرات درون دنباله توسط میدانهای مغناطیسی کهکشان محلی کشیده می‌شوند.

دانشمندان امیدوارند مشاهدات بیشتر توسط این کاوشگر بتواند تغییرات شکل دنباله را در طول دوره 11 ساله خورشید که امسال به اوج خود خواهد رسید، پیگیری کند.

فضاپیمای 169 میلیون دلاری کاوشگر مرز میان‌ستاره‌یی که در سال 2008 به فضا پرتاب شده برای ماموریت اولیه دو ساله برنامه ریزی شده بود اما از آن زمان تمدید شده است. این کاوشگر در اوایل ماموریت خود اتم های خنثی پرانرژی را در اطراف خورشید شناسایی کرد که از الگوی غیرمنتظره‌ای برخوردار بودند. آنها به میزان قابل توجهی در یک نوار مرموز در لبه منظومه شمسی تقویت شده بودند که اکنون به تصور دانشمندان، بازتابی از باد خورشیدی است که توسط میدان مغناطیسی بسیار بزرگ به سوی خورشید پرتاب می‌شوند.

از دیگر اکتشافات این فضاپیما باید به اولین تصویر از برخورد باد خورشیدی با مغناطوسفر زمین در سال 2010 و شناسایی ماده در خارج از منظومه شمسی برای اولین بار در سال گذشته اشاره کرد که شامل ذرات بیگانه هیدروژن، اکسیژن و نئون در باد میان‌ستاره‌یی بود.

این یافته‌های جدید در مجله Astrophysical منتشر شده است.