نجوم وفضا

هفته قبل ناسا فضاپیمای استارداست، یکی از فضاپیماهای خود را به عمد نابود کرد تا از تجربیات به دست آمده طی این مانور، برای بهبود طراحی ماموریت های فضایی آینده استفاده کند.

پنج‌شنبه هفته قبل، ناسا طی آزمایشی که برای کمک به مهندسان برای طرح‌ریزی ماموریت‌های فضایی آینده برنامه‌ریزی شده بود، فضاپیمای استاداست را با سوزاندن آخرین ذخیره سوخت آن عمدا نابود کرد.

فضاپیمای استارداست که در سال 1999 / 1378 به فضا پرتاب شده بود، نخستین و تنها فضاپیمایی است که نمونه‌هایی از غبار یک دنباله‌دار را جمع‌آوری کرده است. این فضاپیما در سال 2004 / 1383 از کنار دنباله‌دار وایلد2 عبور کرد و نمونه‌های جمع آوری شده را در سال 2006 / 1385، با استفاده از یک کپسول به زمین فرستاد.

اما فضاپیمای استارداست به پرواز خود ادامه داد. از آنجایی‌که این فضاپیما هنوز سالم بود، ناسا تصمیم گرفت تا از آن مجددا استفاده کند و با تغییر مدار، در 14 فوریه 2011 / 25 بهمن 1389 آن را راهی ملاقات با دنباله‌دار تمپل 1 کرد.

ماموریت دیپ‌ایمپکت ناسا با برخورد به دنباله‌دار تمپل 1 در سال 2005 / 1384، حفره‌ای را در آن ایجاد کرد اما نتوانست تصویری از آن تهیه کند. به همین دلیل وقتی استارداست توانست در طی ماموریت اخیر خود تصاویر این حفره را به زمین ارسال کند، دانشمندان ناسا بسیار خوشحال شدند.

اما پنج‌شنبه هفته قبل ناسا به فضاپیما دستور داد تا در طی یک عملیات انتحاری، باقی‌مانده سوخت خود را بسوزاند. بدون سوخت، سفینه قادر نخواهد بود تا با کنترل جهتش در فضا، صفحات خورشیدی خود را به سمت خورشید نگه دارد. در نتیجه انتظار می‌رود به زودی این سفینه دیگر نیرویی برای ادامه حیات خود نداشته باشد.

حرکت مالیخولیایی
دونالد براونلی از دانشگاه واشنگتن که رییس گروه ماموریت استارداست به مقصد دنباله‌دار وایلد 2 و عضو گروه ماموریت تمپل 1 بود می‌گوید: «این کار واقعا حرکتی مالیخولیایی بود. اما از طرف دیگر، این فضاپیما بیش از طراحی اولیه‌اش دوام آورده بود. استارداست در طول عمر دوازده ساله خود با یک سیارک و دو دنباله‌دار ملاقات کرد.»

اگرچه مصرف تمام سوخت استارداست به این معناست که این فضاپیما اکنون یک زباله فضایی بی‌مصرف است، اما این مانور اطلاعات ارزشمندی را برای ماموریت‌های آینده فراهم کرد.

در جاذبه اندک فضا، اندازه‌گیری سوختی که برای یک فضاپیما باقی‌مانده کار دشواری است. طراحان ماموریت بر اساس مقدار سوخت اولیه فضاپیما و مدت زمانی که موتورهای آن روشن بوده‌اند، سوخت باقی‌مانده فضاپیما را تخمین زدند. پیش از مصرف سوخت باقی‌مانده، طراحان ماموریت می‌دانستند که این فضاپیما تقریبا تمام سوخت هیدروزین خود را مصرف کرده است. آنها تخمین زدند که این فضاپیما سوخت کافی برای روشن نگه داشتن موتورهایش برای مدت زمانی بین 2 تا 10 دقیقه دارد.

شرط‌بندی فضایی
براونلی می‌گوید: «روز پنج‌شنبه در مرکز کنترل در دنور کلرادو، جایی‌که شرکت سازنده این فضاپیما یعنی لاکهید مارتین عملیات استارداست را مدیریت می‌کرد، افراد زیادی جمع شده بودند که هر کدام درباره سوخت باقی‌مانده فضاپیما حدس‌های مختلفی می‌زدند.»

نهایتا کمترین تخمین زده شده درست از آب درآمد. موتورهای استارداست قبل از تمام شدن سوخت به مدت 2 دقیقه و 26 ثانیه روشن ماندند. دانستن این نکته به طراحان ماموریت کمک می‌کند تا محاسبات سوخت را برای ماموریت‌های آینده تصحیح کنند.

آخرین تماس استارداست با زمین روز پنج‌شنبه، در ساعت 23 و 33 دقیقه به وقت گرینویچ انجام شد. پس از آن ناسا به استارداست دستور داد تا فرستنده رادیویی خود را خاموش کند. این کار برای از بین بردن احتمال اندک تداخل سیگنال‌های احتمالی آن، با ارتباطات بین زمین و سایر فضاپیماها انجام شد.

آخرین مانور فضاپیما به نحو آشکاری مدار حرکت استارداست به دور خورشید را تغییر داد و باعث شد که مدار بیضوی آن به مدار مریخ و زمین نزدیک شود، اما در 100 سال آینده احتمال برخورد این فضاپیما با هیچ‌کدام از دو سیاره وجود ندارد. به گفته گروه ماموریت، استارداست در طی این مدت هرگز بیش از 2.7 میلیون کیلومتر به مدار زمین و 20 میلیون کیلومتر به مدار مریخ نزدیک نخواهد شد.