نجوم وفضا

در پی فراخوان بین‌المللی طرح بلندپروازانه اعزام انسان به سفری بی بازگشت به مریخ، هزاران نفر از سراسر جهان برای حضور در این ماموریت اعلام آمادگی کرده اند که در بین آنها بیش از 70 ایرانی نیز حضور دارند. بسیاری معتقدند این ماجراجویی فضایی که تبلیغات گسترده ای پیرامون آن صورت گرفته به دلیل مشکلات ومسائل فنی فراوان پیش روی آن قابل تحقق نخواهد بود اما از قرار، مسوولان پروژه Mars One و دانشمندان علاقه‌مند، این طرح را کاملا جدی گرفته اند و هر روز اخبار و مطالب تازه ای در خصوص ابعاد مختلف این ماموریت منتشر می‌شود.

در این گزارش مروری داریم بر تازه‌ترین بررسی های انجام شده درباره جنبه های مختلف ماموریت Mars One.

به گزارش سرویس علمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، سازمان خصوصی و غیرانتفاعی Mars One با هدف ساخت مستعمره انسانی بر سطح سیاره مریخ تأسیس شده است؛ ساختار این سازمان متشکل از بنیاد غیرانتفاعی Mars One و شرکت Interplanetary Media Group است.

 

«باس لانس دورپ»، بنیانگذار و مدیرعامل شرکت هلندی Mars One در این پروژه پرهزینه از تجارب ارزشمند مشاورانی مانند دکتر «جرارد هوفت»، برنده جایزه نوبل و «برایان انکه»، مفسر موسسه تحقیقاتی ساوث وست برخوردار است.

 

در سال 2011 اعضای بنیاد Mars One گردهم آمدند تا برنامه استراتژیکی برای فرستادن انسان به مریخ تدوین کنند. سال نخست به انجام تحقیقات و انجام مشاوره با کارشناسان آژانس های فضایی و شرکت های خصوصی هوافضا در سراسر جهان اختصاص پیدا کرد.

 

در گام بعدی از شرکت های فعال در حوزه هوافضا برای ارائه مشارکت در این پروژه و توسعه فناوری های مورد نیاز دعوت شد و به طور همزمان برنامه بین‌المللی انتخاب مسافران آینده مریخ آغاز شد.

 

 

هزینه ساخت مستعمره انسانی در مریخ

 

بودجه پیش بینی شده برای این پروژه شش میلیارد دلار اعلام شده است که حدود 66 درصد هزینه ها تنها به ارسال و فرود فضاپیمای حامل ساکنان مریخ اختصاص دارد؛ شرکت Mars One برای تأمین بخشی از هزینه های این پروژه به دنبال جذب حامیان مالی است.

 

 

علت انتخاب مریخ به عنوان سکونتگاه دوم بشر

 

«چرا مریخ؟» این مهمترین سوالی است که در ذهن بسیاری از مردم ایجاد می شود؛ پس از زمین، سیاره مریخ قابل سکونت ترین سیاره در منظومه شمسی محسوب می شود.

 

خاک این سیاره حاوی آب است و هوای نسبتا مناسبی دارد؛ نور کافی خورشید امکان استفاده از پنل های خورشیدی را فراهم می کند و لایه نازک جو نیز یک لایه محافظ در برابر پرتوهای کیهانی و نور خورشید ایجاد می کند.

 

ریتم شبانه‌روز نیز شباهت زیادی با زمین دارد و هر روز در این سیاره 24 ساعت و 39 دقیقه و 35 ثانیه است.

 

 

شرایط داوطلبان سفر بدون بازگشت به مریخ

 

پذیرش اولیه داوطلبان سفر یکطرفه به مریخ از روز هشتم ژانویه 2013 (19 دی 92) آغاز شده و مهلت ارسال درخواست ها آگوست 2013 پایان می یابد؛ این طرح تنها مختص دانشمندان یا خلبانان جت های جنگی نبوده و تمامی افراد علاقه مند با حداقل 18 سال سن می توانستند داوطلب حضور در جمع پیشگامان مستعمره مریخ (Mars Colony pioneer) شوند.

 

بهره هوشی مناسب و سلامت کامل جسمی و روحی از جمله شروط اصلی برای ثبت نام اولیه در این طرح عنوان شده است؛ همچنین داوطلبان باید در تست های سلامت روان و آمادگی لازم برای مقابله با شرایط روانی دشوار و پر استرس این سفر بی بازگشت حد نصاب لازم را کسب کنند.

 

 

نحوه انتخاب ساکنان آینده مریخ

 

هدف نهایی در این طرح، انتخاب 24 تا 40 فضانورد دوره دیده است که در گروه های چهار نفری هر دو سال یکبار راهی سیاره سرخ شوند.

 

مراحل انتخاب اولیه فضانوردان از بین داوطلبانی که تاکنون در سایت ثبت نام کرده اند، از 22 آوریل 2013 میلادی (دوم اردیبهشت 92) آغاز شده است و فرآیند انتخاب جهانی داوطلبان از طریق برنامه های تلویزیونی به صورت مستقیم پخش می شود.

 

پس از این مرحله، دوره هفت ساله تمرین و آماده سازی فضانوردان برای سفر به مریخ در مناطق خشک و متروک زمین در اقامتگاه های شبیه سازی شده آغاز می‌شود؛ در سال 2022 و چند ماه قبل از آغاز رسمی مأموریت، کمیته انتخاب Mars One تصمیم نهایی برای انتخاب نخستین ساکنان مریخ را اتخاذ می کند که احتمالا شامل دو زن و دو مرد از قاره های مختلف جهان است.

 

 

مهاجرت مادام العمر به مریخ

 

افرادی که در فهرست نهایی ساکنان آینده مریخ قرار می گیرند، اطمینان دارند که هرگز به زمین بازنخواهند گشت؛ در این شرایط مریخ به سکونتگاه مادام العمر و محل زندگی، کار و مرگ آنها مبدل می شود.

 

 

سفر به مریخ چند روز طول می کشد؟

 

سفر به مریخ حدود هفت ماه به طول می انجامد که کمی بیشتر از اقامت شش ماهه فضانوردان در ایستگاه فضایی بین المللی (ISS)‌ است؛ با توجه به اینکه مدارهای زمین و مریخ کاملا گرد نیستند، طول مدت این سفر بستگی به زمان پرتاب دارد که بین شش تا هشت ماه متغیر است.

 

 

ساکنان آینده مریخ چگونه به زندگی ادامه می دهند؟

 

فضای اختصاص یافته به هر فضانورد در داخل کپسول ها 50 مترمربع است و 200 مترمربع فضای داخلی نیز به اتاق خواب، محوطه کار، اتاق نشیمن و واحدهای پرورش گیاهان اختصاص یافته است.

 

فضانوردان با ترک محل سکونت خود و برای در امان ماندن از پرتوهای کیهانی باید از لباس های ویژه (Mars Suit) استفاده کنند.

 

ساکنان آینده مریخ در طول حیات مادام العمر خود در سیاره سرخ به صورت روزانه و مستمر گزارش هایی را به مراکز کنترل زمینی ارسال کرده و نحوه زندگی و کشفیات خود را با ساکنان زمین به صورت زنده و مستقیم به اشتراک می گذارند.

 

این گروه در مدت حضور در تمرینات بر روی زمین و سفر بی بازگشت به مریخ در استخدام شرکت Mars One خواهند بود.

 

 

امکان فرزند دار شدن در مریخ وجود خواهد داشت؟

 

نخستین ساکنان مستعمرات انسانی در مریخ قطعا به تولید مثل نیز فکر خواهند کرد؛ تشکیل خانواده و صاحب فرزند شدن در سیاره سرخ جزو یکی از چالش برانگیزترین مسائل در خصوص این سفر بی بازگشت محسوب می شود.

 

پزشکان تأکید می کنند که دیدگاه روشنی نسبت به احتمال باردار شدن و زایمان در شرایط گرانش ضعیف مریخ که 38 درصد گرانش زمین است، ندارند.

 

«نوربرت کرافت» از محققان اسبق ناسا در حوزه روانشناسی مأموریت های فضایی طولانی مدت و مدیر بخش پزشکی این پروژه تأکید می کند: نحوه باردار شدن در مریخ نخست با انجام آزمایشات بر روی حیوانات مورد بررسی قرار می گیرد و با دریافت نتایج در خصوص بارداری انسان نیز تصمیم گیری خواهد شد.

 

 

اصلی‌ترین چالش پیش رو برای سفر به مریخ

 

«نوربرت کرافت»، اصلی ترین چالش پیش رو برای عملی شدن این طرح را نحوه تعامل و همکاری اعضا در طول سفر بسیار طولانی از زمین تا مریخ و پس از آن زندگی تا آخر عمر بر سطح سیاره سرخ عنوان می‌کند.

 

برای کاهش مدت سفر به مریخ می توان از سوخت بیشتری استفاده کرد، اما این کار هزینه های اجرایی پروژه را به شدت افزایش می دهد.

 

در مقابل می توان با مصرف سوخت کمتر هزینه ها را کاهش داد، اما این مساله در سفرهای بدون سرنشین قابل انجام است و برای سفرهای سرنشین دار باید در کوتاه ترین زمان ممکن فضانوردان را به مقصد منتقل کرد.

 

گرانش مریخ که تنها 38 درصد گرانش زمین است، چالش دیگری است که احتمالا باعث تغییرات فیزیولوژیکی بدن از جمله کاهش تراکم استخوانی، ضعف عضلانی و مشکلات گردش خون می شود.

 

بیماری ها و مشکلات حاد پزشکی نیز در مریخ قابل درمان نیستند؛ همچنین اگر لباس مخصوص فضانوردان در محیط خارج از کپسول ها صدمه ببیند، احتمال مرگ فرد وجود دارد.

 

 

به خطر افتادن حیات بالقوه در مریخ

 

در حالیکه «کنجکاوی»، مریخ‌نورد جدید ناسا نتایج قابل توجهی در خصوص احتمال وجود حیات در سیاره سرخ به دست آورده است، مأموریت ارسال انسان به این سیاره می‌تواند حیات بالقوه در مریخ را مورد تهدید قرار دهد.

 

هر انسانی که قدم بر سطح سیاره مریخ بگذارد، بیش از 100 تریلیون میکروب به همراه خواهد داشت که می تواند ارگانیسم های احتمالی موجود در مریخ را نابود کند.

 

«باس لانس دورپ» مدیرعامل Mars One تأکید می کند، این مأموریت حداکثر تلاش خود را برای عدم دخالت در حیات بالقوه مریخ انجام می دهد و انتخاب محل ساخت مستعمره انسانی، تهدیدات احتمالی را به حداقل می رساند.

 

 

نقشه راه پروژه سفر به مریخ

 

• سال 2013: فضانوردان برگزیده در منطقه ای سرد و متروک مشابه مستعمره مریخی، مراحل آماده سازی و تطبیق یافتن با شرایط سیاره سرخ را پشت سر می گذارند.

 

• سال 2014: مراحل آماده سازی تجهیزات مربوطه از جمله ساخت نخستین ماهواره ارتباطی مریخ آغاز می شود.

 

• سال 2016: نخستین محموله در ژانویه این سال راهی سیاره سرخ شده و 10 ماه بعد در اکتبر همان سال بر سطح مریخ فرود می آید؛ این محموله شامل 2500 کیلوگرم قطعات مجزا، پنل های فتوولتائیک خورشیدی و تجهیزات مختلف است.

 

• سال 2018: نخستین مریخ نورد در نظر گرفته شده برای این مأموریت، وظیفه یافتن منطقه ایده آل در محدوده تعیین شده برای ساخت مستعمره انسانی را آغاز می کند؛ عملکرد مریخ نورد خودمختار است، اما بیشتر عملکردهای آن با دستورات ارسالی از زمین کنترل می شود.

 

• سال 2021: شش کپسول بر سطح سیاره سرخ ساخته می شود که شامل دو واحد اقامتی، دو واحد تأمین آب و اکسیژن و دو واحد تأمین تجهیزات است؛ دو مریخ نوردی که به این سیاره ارسال شده اند، وظیفه انتقال تمامی اجزاء به محل احداث کلونی را برعهده دارند.

 

• سال 2022: تمامی امکانات تولید آب و اکسیژن در اوایل این سال آماده بهره برداری می شود. در ماه سپتامبر (شهریور) نیز چهار فضانورد نخست آماده انجام این سفر می شوند.

 

• سال 2023: نخستین ساکنان مریخ بر سطح سیاره سرخ گام می گذارند؛ وظیفه اولیه این گروه نصب تیوب های بین کپسول های مجزا، پیکربندی و فعال سازی واحدهای تولید غذا، نصب و تعویض پنل های خورشیدی فتوولتائیک است. چند هفته پس از استقرار نخستین گروه از فضانوردان، پنج محموله باری برای ساخت واحدهای بیشتر به همراه مریخ نورد سوم در سیاره سرخ فرود می آیند.

 

• سال 2025: گروه دوم شامل چهار ساکن جدید مستعمره مریخی به فضانوردان گروه نخست می پیوندند.

 

 

طرح های دیگر برای سفر به مریخ

 

پروژه های معدودی از جمله Mars Foundation، Mars Society، MarsDrive و The Mars Initiative قصد اجرایی کردن سفر به مریخ را دارند، اما در این بین اصلی ترین پروژه به فرستادن نخستین توریست فضایی به سیاره سرخ اختصاص دارد؛ در این مأموریت یک زوج فضانورد تا پنج سال آینده راهی این سیاره خواهند شد.

 

«دنیس تیتو» مهندس سابق ناسا در سال 2001 میلادی با پرداخت 20 میلیون دلار به روسیه، عنوان نخستین فضانورد خصوصی جهان را به خود اختصاص داد و اکنون در حال سرمایه گذاری در پروژه ارسال فضانورد به مریخ است.

 

در پروژه خصوصی «الهام مریخ» (Inspiration Mars) یک زوج فضانورد سفری 501 روزه به سیاره سرخ را در یک کپسول نیمه تنگ 182 متر مربعی سپری خواهند کرد.

 

برنامه این سفر با هزینه یک میلیارد دلاری برای ژانویه 2018 برنامه ریزی شده است و در طول این سفر رفت و برگشت 16 ماهه، فضانوردان تا مسافت 160 کیلومتری سیاره سرخ سفر خواهند کرد.

 

ژانویه 2018 آخرین زمان در دوره 15 ساله ای محسوب می شود که مریخ در نزدیک ترین فاصله با زمین قرار می گیرد و در صورت لغو برنامه، مأموریت تا سال 2031 قابل انجام نخواهد بود.

 

این سفر«بازگشت آزاد» نامیده می شود؛ بدین معنا که فضانوردان در اطراف مریخ گردش کرده و با استفاده از گرانش سیاره سرخ در مسیر بازگشت قرار می‌گیرند، اما هیچ برنامه پشتیبانی برای نجات فضانوردان در فاصله 120 میلیون کیلومتری از زمین در نظر گرفته نشده است.

 

«تابر مک کالوم»، مدیر فنی مأموریت «الهام مریخ» به همراه همسرش «جین پویتنر» از کاندیداهای بالقوه انجام این سفر محسوب می شوند.

 

وی خاطر نشان می‌کند: در حال طراحی کپسول و ایمن سازی حداکثری انجام این سفر هستیم، اما خطرات انجام این مأموریت از جمله ذرات باردار جریان های خورشیدی و پرتوهای کیهانی غیرقابل انکار است.

 

در فیلمی که اسپیس منتشر کرده از مردم درباره طول مدت سفر به مریخ سوال و پاسخهای جالبی داده شده است. یک ماه،‌ دوسال، 60 سال و حتی 300 سال از جمله تصورات پاسخ‌دهندگان درباره طول زمان سفر بوده است!