نجوم وفضا

در سال 2013 میلادی سیارات فراخورشیدی متعددی با ویژگی‌های مشابه زمین یا ابرزمین‌های پرجرم شناسایی شدند؛ در ماه‌های پایانی این سال و بر اساس جدیدترین داده‌های نجومی، تعداد سیارات فراخورشیدی از مرز 1000 سیاره عبور کرد.

 به ایسنا، داده‌های جدید تلسکوپ فضایی کپلر نشان می‌دهد، حدود 17 درصد از ستارگان کهکشان راه‌شیری در مدار خود دارای سیارات بیگانه‌ای شبه‌زمین هستند؛ راه‌شیری میزبان دست کم 100 میلیارد ستاره است و از هر شش ستاره، یک ستاره میزبان سیارات بیگانه شبیه زمین است.

 در این گزارش مهمترین سیارات بیگانه فراخورشیدی که طی سال 2013 شناسایی شدند را مرور می‌کنیم.

 ژانویه 2013

 شبیه‌ترین سیاره به زمین تاکنون

 اخترشناسان ناسا مدعی کشف شبیه‌ترین سیاره به زمین و بهترین نامزد میزبانی حیات توسط تلسکوپ فضایی کپلر شدند.

 سیاره شبه زمین KOI 172.2 با قطری 1.5 برابر زمین در منطقه قابل سکونت ستاره میزبان واقع شده که به معنای احتمال وجود آب به شکل مایع و داشتن گرانشی شبیه زمین است؛ طول یکسال در این سیاره 242 روز است.

ادامه مطلب...

ناسا به مناسبت ایام کریسمس، بیش از 17 هزار تصویر متعلق به برنامه آپولو را منتشر کرد.

ایسنا، 45 سال پیش، سه آمریکایی در فضاپیمای آپولو 8 در اطراف ماه و در دورترین نقطه از زمین، مدارگردی و راه را برای سفرهای بعدی فضایی هموار می‌کردند.

ادامه مطلب...

دومین میمون فضانورد با نمام فرگام که توسط کاوشگر ایرانی به فضا پرتاپ شده بود سالم به زمین بازگشت .

کاوشگر ایرانی برای نخستین بار با سوخت مایع به فضا فرستاده شد.

فضاپیمای کاسینی موفق به رصد جسم عجیبی در لبه یکی از حلقه‌های سیاره زحل شده است که برخی محققان آن را آغاز شکل‌گیری یک قمر جدید عنوان می‌کنند.

 ایسنا، پروفسور «کارل مورای» از اخترشناسان دانشگاه کوئین‌مری لندن با بررسی تصاویر تهیه شده توسط فضاپیمای کاسینی ناسا، موفق به کشف خم شدگی عجیب در لبه حلقه A سیاره زحل شد.

 اخترشناسان از شناسایی این جسم عجیب که «پگی» (Peggy) نامگذاری شده است، شگفت زده شده‌اند؛ یکی از فرضیه‌های مطرح در این خصوص حاکی از شروع شکل‌گیری یک قمر جدید است.

 خارجی‌ترین حلقه در این تصویر، حلقه F نام دارد و نقطه درخشان نزدیک به آن قمر «پرومته» (Prometheus) است؛ نوار ضخیم‌تر به رنگ سفید نیز حلقه A است و جسم مرموز در لبه سمت راست این حلقه، «پگی» است.

 قطر احتمالی «پگی» حدود یک کیلومتر است که اندازه کافی برای یک قمر محسوب نمی شود؛ بسیاری از قمرهای زحل بخصوص قمرهایی که در نزدیکی حلقه‌ها وجود دارند، ابتدا حلقه‌ای از گرد و غبار ایجاد کرده و سپس اقدام به جمع‌آوری مواد بیشتر برای رشد کرده‌اند؛ بنابراین بنظر می‌رسد که این جسم عجیب نیز آغاز شکل‌گیری یک قمر جدید باشد.

ادامه مطلب...

ادامه مطلب...

با استفاده از چشم قدرتمند تلسکوپ فضایی هابل، دانشمندان علائم ضعیفی از آب را در جو پنج سیاره دوردست کشف کردند.

 ایسنا، وجود آب جوی پیش‌تر در تعداد معدودی از سیارات فراخورشیدی واقع در آن سوی منظومه شمسی، که حول ستارگانشان می‌چرخند، گزارش شده بود.

 با این حال، این اولین مطالعه با هدف سنجش و مقایسه نمایه‌ها و شدت این علائم در چندین جهان به شمار می‌آید.

 این پنج سیاره که WASP-17b ،HD209458b ،WASP-12b ،WASP-19b و XO-1b نام دارند، حول ستارگان مجاورشان می‌چرخند و شدت نشانه‌های آب در آن‌ها متغیر بود.

 جرم کیهانی HD209458b دارای قوی‌ترین نشانه‌های آب است و علائم چهار سیاره‌ دیگر نیز با آب مطابقت دارد.

 آوی ماندال، دانشمند سیاره‌ای مرکز پرواز فضایی گودارد واقع در گرینبلت و رهبر ارشد این مطالعه، گفت: ما بسیار مطمئن هستیم که علائم آب را بر روی چندین سیاره دیده‌ایم.

ادامه مطلب...

محققان موفق به کشف جریانات فنری شکل غول‌پیکر از پلاسمای داغ بر روی سطح خورشید شده‌اند که تلاشی 50 ساله را برای تائید وجود آنها تکمیل کرده است.

 ایسنا، این مارپیچهای عظیم‌الجثه پلاسمای خورشیدی که هرکدام حداقل 100 هزار کیلومتر وسعت دارند، می‌توانند به آغاز شکل‌گیری مناطق مغناطیسی قوی در خورشید که با جرقه‌های خورشیدی و دیگر انفجارها بر روی این ستاره مرتبط بوده، کمک کنند.

 گرمای داخلی خورشید باعث بالا آمدن ماده به سمت سطح می‌شود که در آنجا این ماده با نزدیک شدن به سرمای فضا، سرد شده و دوباره به سمت پائین برمی‌گردد. این چرخه حرکتی روی هم رفته « همرفت(انتقال گرما)» نام داشته و مناطقی که این رویدادها در آنها اتفاق می‌افتند به «سلولهای همرفت» موسوم هستند.

 چرخش خورشید بر روی محور آن باعث می‌شود که بزرگترین سلولهای همرفت، از خود الگوهای مارپیچی دایره‌ای ایجاد کنند.

 پدیده همرفت در حال حاضر در دو ساختار بر روی سطح خورشید مشهود هستند: گرانول‌ها که حدود 1000 کیلومتر وسعت داشته و ابرگرانولها که وسعت آنها حدود 30 هزار کیلومتر است. گرانول‌ها حدود 10 دقیقه باقیمانده و ماده با سرعت حدود 10 هزار و 800 کیلومتر در ساعت در آنها جریان دارد.

 این در حالیست که ابر گرانول‌ها مدت بیشتری برای 24 ساعت باقیمانده، اما ماده درون آنها با سرعت کمتر در حدود 1800 کیلومتر در ساعت جریان دارد.

 دانشمندان برای حدود پنج دهه نشان داده بودند که خورشید ممکن است از سلولهای همرفتی بزرگتر برخوردار باشد. انتظار می‌رفت که عمق و وسعت این سلولهای غول‌پیکر حدود 200 هزار کیلومتر باشد که کل منطقه همرفت خورشیدی را که شامل یک سوم خارجی‌ترین فضای داخلی آن بوده، در برمی‌گیرند.

ادامه مطلب...

دانشمندان موفق به کشف جوان‌ترین سیستم‌ستاره‌ای دوقطبی اشعه ایکس جهان شدند.

 ایسنا، اشعه‌های ایکسی که از ناحیه‌ای نزدیک نوعی ستاره نوترونی خورنده ستاره همراهش به سمت زمین گسیل می‌شوند، نشان می‌دهد این جفت جوان‌ترین دوقطبی اشعه ایکس شناخته‌شده در گیتی هستند.

 تیم علمی حاضر در این تحقیق عمر این جفت رکوردشکن به نام Circinus X-1 را با استفاده از داده‌های رصدخانه اشعه ایکس چاندرای ناسا شناسایی کرد.

 داده‌های چاندرا بقایای کم‌نور انفجار ابرنواختری که خالق ستاره نوترونی بود، را آشکارسازی کرد.

 نیل براندت، پروفسور برجسته نجوم و اخترفیزیک، در این باره گفت: کشف این سیستم جوان امکان ارائه توضیحی متقاعدکننده برای تشخیص علت تکامل شدید این مدار را فراهم می‌کند. دلیل این تکامل شدید در واقع آن است که سیستم موردبررسی هنوز پس از تولد خشن خود در حال سر و سامان گرفتن است.

 تیم علمی با رهبری سباستیان هاینز از دانشگاه ویسکونسین-مادیسون تعیین کرد که Circinus X-1 کمتر از چهار هزار و 600 سال عمر دارد.

 دوقطبی‌های اشعه ایکس فرصت‌هایی را برای مطالعه ماده موجود در پس شرایط بی‌نهایت ارائه می‌دهند؛ شرایطی که باز خلق‌شان در آزمایشگاه غیرممکن است.

 هاینز گفت: برای نخستین بار می‌توانیم ستاره نوترونی تازه شکل‌گرفته (minted) را در یک سیستم دو قطبی اشعه ایکس مطالعه کنیم.

ادامه مطلب...

ستاره‌شناسان یک سیاره بیگانه با جرم 11 برابر بیشتر از سیاره مشتری را در دورترین مدار شناسایی شده اطراف یک ستاره والد کشف کرده‌اند.

 ایسنا، این سیاره بیگانه «HD106906» نام دارد که در فاصله مداری 650 برابر فاصله زمین تا خورشید در حال چرخش است.

 «ونسا بیلی» سرپرست تیم تحقیقاتی دپارتمان نجوم دانشگاه آریزونا تأکید می‌کند: سیستم HD106906 از آن جهت بسیار جذاب است که هیچ مدلی از شکل‌گیری سیارات و ستارگان، توضیح کاملی در خصوص آن ارائه نمی‌کند.

 اغلب نظریه‌های تأیید شده در خصوص شکل‌گیری سیارات بر این اساس هستند که سیاراتی که در مدار نزدیک ستاره والد در حال چرخش هستند – مانند زمین – در آغاز به شکل اجرامی کوچک و از نوع سیارک بودند که در دیسک اولیه گاز و گرد و غبار اطراف ستاره والد با هم تجمیع شدند.

 اما این نظریه‌ها در خصوص نحوه شکل‌گیری سیارات غول پیکر که در فاصله مداری بسیار دور از ستاره والد قرار دارند، صدق نمی‌کند.

 بیلی خاطر نشان کرد: فرضیه جایگزین در خصوص این سیارات بیگانه ابرپرجرم عنوان می‌کند که این سیارات در فاصله مداری بسیار دورتر از ستاره والد، در شیوه‌ای مشابه سیستم‌های ستاره‌ای دوتایی شکل می‌گیرند.

ادامه مطلب...