نجوم وفضا

وقتی می‌پرسند که موجودات فرازمینی چه شکلی است، نماهای هالیوودی متفاوتی در ذهن شکل می‌گیرد، از مهاجمان خونخوار گرفته تا کوچولوهای دوست‌داشتنی چون ای.تی. اما در واقعیت، یک موجود غیرزمینی به چه شکل است؟

 هیولاهای شاخک‌دار، انسان‌نماهای لاغر و رنگ‌پریده، موجودات نورانی و ... . وقتی این سوال مطرح می‌شود که بیگانگان فضایی چه شکلی هستند، ما آزادیم که تخیلات خود را به کار گیریم. علوم آینده در مورد آناتومی موجودات فرازمینی هنوز نخستین بخش از اطلاعات خود را کسب نکرده است و ما نمی‌دانیم هنگام رویارویی انسان و موجودات فضایی، با چه چهره‌هایی روبرو خواهیم شد.

به گزارش نیوساینتیست، با وجود در اختیار نداشتن چنین مدارکی، ترکیبی از زیست‌شناسی زمینی و اخترشناسی، نشانه‌هایی از آن‌چه در فضا وجود دارد، ارائه می‌دهد. چند تن از دانشمندان سرشناس، در مورد موجودات فضایی که ممکن است در دنیاهای بسیار دور زندگی کنند، حدس‌هایی زده‌اند.

چهره این موجودات فرازمینی بستگی به زمان و مکانی دارد که ما آن‌ها را ملاقات می‌کنیم. به‌جز بشقاب‌پرنده‌هایی که گاه و بی‌گاه دیده می‌شوند، دو حالت وجود دارد: یا در ملاقات‌های خود به سیاره‌ها و قمرهای همسایه از نزدیک با این موجودات برخورد خواهیم کرد و یا تماس‌های فراسیاره‌ای با موجوداتی خواهیم داشت که در سیاراتی بسیار دور ساکن هستند.

برخورد اول: منظومه شمسی
اگر به‌طور اتفاقی اولین برخورد در منظومه شمسی باشد، بنابراین حداقل اطلاعات کمی در مورد این موجودات خواهیم داشت. با توجه به وجود کربن و آب به عنوان حلال، مکان‌های زیادی هستند که می‌توانند پذیرای حیاتی مشابه زمین باشند. خاک زیرین مریخ ممکن است به اندازه کافی گرم باشد که میزبان میکروب‌هایی شبیه باکتری‌های زمینی گردد. حتی ممکن است چهارپایان بزرگ‌تری در دریاهای قمرهای منظومه شمسی مثل "اروپا" قمر مشتری در حال شنا کردن باشند.

کرم‌های کوسه‌صفت اروپا
درک شولتزه ماکوخ، زیست‌شناس فضایی دانشگاه ایالتی واشنگتن معتقد است انرژی حاصل از حفره‌های یخ‌فشان قمر اروپا می‌تواند می‌تواند گروه بسیار بزرگی از میکروب‌ها را تغذیه کند و این خود می‌تواند منجر به هرمی از شکارچیان گردد. شکارچی بزرگ اروپا که هم‌سطح کوسه سفید خودمان است، ممکن است موجودی هولناک به جرم یک گرم باشد. به گفته ماکوخ، اروپا می‌تواند میزبان ارگانیزم‌هایی به اندازه میگو باشد، صید کافی برای تغذیه شکارچیان بزرگ‌تر از آن وجود نخواهد داشت.ادامه مطلب...

 سیاره سرخ با الگوی فصلی مشخصی که در پاییز به اوج و در زمستان به حداقل می‌رسد، گاز متان آزاد می‌کند. با توجه به این که متان در کم‌تر از یک سال ناپدید می‌شود، قطعا منبعی در خود سیاره آن را تولید می‌کند

 مطالعات 6 سال اخیر در مورد سیاره مریخ و به خصوص گاز متانی که در آن یافت شده، نشان می‌دهد که به طور حتم این سیاره یک سیاره راکد و مرده نیست، هر چند هنوز مشخص نشده که متان موجود در اتمسفر مریخ، منشا زمین‌شناسی دارد یا زیست‌شناسی.

به گزارش دیسکاوری، یک تیم ایتالیایی مدت‌ها است که نتایج میلیاردها سنجش ناسا را مورد بررسی قرار می‌دهد. آن‌ها برای میزان گاز متان یک الگوی فصلی پیدا کرده‌اند: در پاییز به اوج می‌رسد،‌ در زمستان به طور ناگهانی افت می‌کند، در بهار باز شروع به افزایش می‌کند و در تابستان سیر صعودی سریعی دارد.

این الگوی فصلی در کنار یک واقعیت روشن دیگر، ‌متان را به معمای بزرگ مریخ تبدیل کرده است: گاز متان موجود در جو در کم‌تر از یک سال بر اثر مواجهه با تابش خورشید تجزیه و محو می‌شود. در نتیجه محققین اطمینان دارند که یک منبع مشخص در خود سیاره، گاز متان تولید می‌کند.

تمرکز متان تولید شده در سه منطقه خاص  واقع در نیمکره شمالی مریخ  بیشتر از سایر مناطق است: منطقه تارسیس و الیسیوم که بیشترین تمرکز قله‌های آتشفشانی را در مریخ دارند و منطقه عربیا که حجم فراوانی از آب‌های منجمد زیرزمینی در آن وجود دارد.

قرار است تا 6 سال آینده سازمان فضایی اروپا و ناسا اطلاعات جامع‌تر و دقیق‌تری از گاز متان موجود در مریخ فراهم آورند. تنها چیزی که در حال حاضر دانشمندان از آن اطمینان دارند،‌ این است که گاز متان روی سیاره مریخ تولید می‌شود و منشا آن هم یا فرایندهای زمین‌شناسی است و یا موجودات زیست‌شناسی و خارج از این دو مورد هم نمی‌تواند باشد.

 هرچند یافتن آثاری از فعالیت‌های غیرمعمول شیمیایی در تیتان، قمر زحل، گمانه‌زنی‌های وجود موجودات فضایی را بر سطح این قمر افزایش داده، اما هیچ‌کدام به تنهایی سندی بر وجود حیات فرازمینی نیست.

در میان قمرهای منظومه شمسی، تیتان از همه شگفت‌انگیزتر است. با قطر 5050 کیلومتر، این قمر زحل بزرگ‌ترین قمر منظومه شمسی و تنها قمری است که جوی غلیظ (با ضخامت 600 کیلومتر) به دور خود دارد. در سطح آن چرخه اقلیمی متان وجود دارد و به تازگی کشف آثاری از فعالیت‌های غیرمعمول شیمیایی در سطح آن، گمانه‌زنی‌های وجود موجودات فضایی را بر سطح این قمر تقویت کرده است. محاسبات جدید زمینه‌ساز این تصور بوده‌اند. با این حال هیچ‌کدام به تنهایی سندی بر وجود حیات فرازمینی نیستند. نیوساینتیست این موضوع را مورد بررسی قرار داده است.

جنجال‌ها برای چیست؟
تیتان سطحی یخ‌زده با دمای 178 درجه سانتی‌گراد زیر صفر دارد که برای وجود آب مایع بسیار سرد است. با این حال ممکن است حیات راهی برای نفوذ یافته باشد. محققان در سال 2005 / 1384 اعلام کردند که ارگانیسم‌های روی سطح تیتان ممکن است با استنشاق هیدروژن و خوردن مولکول‌های آلی مانند استیلن و اتان بتوانند به زندگی خود ادامه دهند. اکنون فضاپیما کاسینی مدارکی را یافته که نشان می‌دهد استیلن موجود در تیتان کم‌تر از آنی است که تصور می‌شد و میزان هیدروژن موجود در سطح نیز پیوسته کاهش می‌یابد. این موضوع احتمال وجود موجودات بیگانه‌ مصرف‌کننده این مواد را افزایش می‌دهد.
به نظر که شاهدی بر حیات است. ممکن است ما با نوعی حیات روبرو باشیم که برای زندگی بر روی تیتان یخی تکامل یافته باشد. این هم می‌تواند مشابه مدارک وجود حیات بر ماه باشد.

چه چیز دیگری می‌تواند باعث فعالیت‌های شیمیایی غیرمنتظره شود؟
کریس مک‌کی، از مرکز تحقیقاتی آمس ناسا در کالیفرنیا و یکی از محققانی که نخستین بار نظریه موجودات استیلن‌خوار را مطرح کرد، معتقد است یکی از محتمل‌ترین توضیحات در این زمینه این است که ممکن است مدل‌های استفاده شده برای محاسبه جریان هیدروژن، شرایط این قمر را دقیقا شبیه‌سازی نکرده باشند.
این یعنی مدل مورد استفاده، میزان هیدروژن موجود در تیتان را بیش از حد محاسبه کرده و همین باعث این تصور می‌شود که عده‌ای در حال مصرف هیدروژن هستند؛ درحالی‌که این‌طور نیست. احتمال دیگر این است که محاسبات کاسینی نامطمئن‌تر از تصور ماست.

اما اگر مدل‌های دیگر نیز مشخص کنند که هیدروژن واقعا در حال مصرف شدن است؟
با این حال این موضوع هنوز مدرکی بر وجود حیات نیست. مک‌کی می‌گوید همچنین این احتمال وجود دارد که هیدروژن طی یک روند غیر زیستی مصرف شود، به عنوان مثال واکنش با استیلن برای تولید متان. اما احتمال این فرضیه کم است، زیرا تصور نمی‌شود کاتالیزورهایی چون مس و آهن که برای چنین واکنشی مورد نیاز هستند، در سطح یخی تیتان وجود داشته باشند و یا در سرمای بیش از حد، چندان تاثیرگذار باشند. اما مسلما این یک احتمال است.

گام‌های بعدی چیست؟
تابه‌حال تنها یک مدل برای محاسبه هیدروژن موجود بر روی تیتان مورد استفاده قرار گرفته است. هنگامی که مدل‌های بیشتری استفاده شده و اطلاعات کامل‌تری از کاسینی به‌دست آید، ما نظرات بهتری در مورد مصرف هیدروژن بر تیتان خواهیم داشت.
در این‌صورت آزمایش‌هایی که شرایط تیتان را بر روی زمین شبیه‌سازی می‌کنند، می‌توانند تاثیر کاتالیزورهای واکنش هیدورژن و استیلن را در تیتان بررسی کنند.

آیا این مدرکی بر وجود حیات خواهد بود؟
خیر. ماموریت‌های بسیاری به سطح تیتان باید انجام شود تا مدارک روشنی در مورد حیات بر تیتان بیابیم. یکی از نخستین گام‌ها شاید ارسال روباتی مجهز به انواع طیف‌سنج‌ها باشد که می‌تواند به دنبال ملکول‌های زیستی پیچیده باشد که به نوبه خود می‌توانند مدرکی دال بر وجود حیات بر تیتان باشند.
گروهی از محققان از ناسا درخواست کرده‌اند که بودجه‌ای را برای چنین عملیاتی در نظر بگیرد. در صورت موافقت، این فضاپیما در سال 2017 / 1386 پرتاب خواهد شد. سال گذشته، ناسا طرح پیشنهادی برخی دانشمندان را برای ارسال یک بالن و یک سطح‌نشین به مقصد تیتان را نپذیرفت و به جای آن، پروژه تحقیقاتی مشتری و قمرهایش را تصویب کرد که در سال 2020 / 1399 پرتاب خواهد شد.

عکاس نجومی خوش‌ذوقی موفق شد طی 2-3 ثانیه‌ای که در اختیار داشت، عبور ایستگاه فضایی بین‌المللی را از مقابل خورشید به تصویر بکشد و این منظره زیبا را ثبت کند.

در یک رصدگاه خاص، به ندرت پیش می‌آید که در هر سال، ایستگاه فضایی بین‌المللی بیش از یک بار از مقابل خورشید عبور کند. برای تماشای عکس کامل، اینجا را کلیک کنید.

ده هفته پس از پرتاب، رصدخانه دینامیک خورشید خورشیدی ناسا چشمان خود را به روی خورشید گشود و برای نخستین بار، جزئیات زندگی تنها ستاره منظومه شمسی را در حالت واقعی به تصویر کشید. فیلم و تصاویر منتشرشده از ناسا را در ادامه ببینید.

حلقه‌های آتشین از گازهای یونیزه که از سطح خورشید فوران می‌کنند، مهم‌ترین رویدادی است که در نخستین فیلم گرفته شده از خورشید مشخص شده است. این برای نخستین بار است که دانشمندان می‌توانند جزئیات فرایندهای خورشید و تغییرات میدان مغناطیسی آن‌را در هر لحظه ثبت کنند و شرایط این ستاره را با دقت بهتری پیش‌بینی کنند.

تا پیش از این، ماهواره‌ها و رصدخانه‌های خورشیدی فراوانی به فضا ارسال شده بود، اما هیچ‌کدام از آن‌ها نمی‌توانستند هم‌زمان، تمام سطح خورشید را با دقت دلخواه رصد کنند. این درحالی است که رصدخانه دینامیک خورشیدی 808 میلیون دلاری یا اِس.دی.او هر 10 ثانیه یک بار، چهار تصویر بسیار پرکیفیت در چهار طول‌موج مختلف از سطح خورشید می‌گیرد و آن‌ها را با سرعت 130 مگابیت بر ثانیه به زمین ارسال می‌کند. از ترکیب این حجم عظیم اطلاعات، فیلمی با استاندارد کیفیت IMAX آماده می‌شود که زندگی لحظه به لحظه خورشید را طی پنج سال آینده به تصویر می‌کشد.ادامه مطلب...

 با فرا رسیدن فصل بهار و گرم شدن نیم‌کره شمالی سیاره مریخ، یخ خشک (دی‌اکسیدکربن یخ‌زده) ذوب می‌شود و با تغییر در ویژگی‌های خاک، موجب سرازیر شدن بهمن در مرز بین کلاهک قطبی و نواحی اطراف می‌شود.

این تصویر را به‌تازگی مدارگر شناسایی مریخ، ام.آر.او تهیه کرده که نشان از طبیعت پویا در سطح سیاره سرخ دارد. پیش از این نیز نشانه‌هایی از گردباد و سیلاب در زمان حال، علاوه بر نشانه‌هایی از وجود دریاچه‌های آب مایع حداقل در 3 میلیارد سال پیش در سطح سیاره مریخ پیدا شده بود.

البته از دو سال پیش دانشمندان می‌دانستند که در مریخ، بهمن نیز روی می‌دهد. تصویر زیر را ام.آر.او در فروردین 1387 / آوریل 2008 ارسال کرد.

هابل این بار تصویری از یک سحابی کوچک ارسال کرده که تاجی درخشان،‌ شبح‌وار و هاله مانند بر سر دارد. منشا این هاله و ماهیت آن برای دانشمندان معما شده است و هیچ مدرک یا نشانه‌ای برای فهم آن در دست نیست

 تلسکوپ فضایی هابل این بار تصویری پر رمز و راز از یک سحابی کوچک ارسال نموده که IRAS 05437+2502 نامیده شده است. شاید بتوان گفت که این تصویر خیلی وهم‌آلود و شبح‌وار است. دلیل آن هم هاله بومرنگ مانندی است که این سحابی را احاطه کرده و ستاره‌شناسان هیچ اطلاعاتی در مورد آن ندارند.

البته این سحابی کوچک برای اولین بار در سال 1983 توسط ماهواره ستاره‌شناسی فروسرخ کشف شد و از آن زمان همچنان دانشمندان تلاش می‌کنند بفهمند این پدیده هاله مانند چیست.  بر اساس گزارشی که پاپ‌ساینس درباره این تصویر جدید هابل منتشر کرده، از آن جا که این سحابی چندان بزرگ نیست،‌ تصویر گرفته شده هم زمینه دید چندان وسیعی به ما نمی‌دهد که بتوان بررسی‌های بهتری روی آن انجام داد.

در حقیقت تمام آن‌چه در حال حاضر در مورد این سحابی کوچک می‌دانیم این است که در منظومه تاروس قرار گرفته و هاله درخشان و رمزآلودی مانند یک کلاه روی سر آن را گرفته است. همین و بس!

یکی از فرضیه‌هایی که وجود دارد می‌گوید مدت‌های طولانی قبل از این،‌ یک ستاره پرجرم از این منطقه شتاب گرفته و این سحابی را با این هاله به جای گذاشته است. اما واقعیت این است که هیچ مدرک و شاهدی برای اثبات یا رد چنین فرضیه‌هایی در دست نیست.

به هر حال،‌ مانند بسیاری از تصاویر فضایی، این تصویر جذاب،‌ زیبا و رمزآلود است. اگر دوست دارید نسخه‌ای با کیفیت بالا از این تصویر داشته باشید می‌توانید به این آدرس مراجعه کنید.

سیاهچاله‌ مرکز کهکشان ام.87 با جرم 6 میلیون برابر خورشید، یکی از بزگ‌ترین سیاهچاله‌هایی است که می‌شناسیم و این تصویر ترکیبی از تلسکوپهای فضایی، این سیاهچاله را در حال بلعیدن مواد اطراف خود نشان می‌دهد

 این تصویر یکی از بزرگ‌ترین سیاهچاله‌هایی است که انسان تا به حال توانسته کشف کند. یک سیاهچاله غول‌پیکر در دل کهکشان سنبله A که قویترین منبع تابش امواج رادیویی در صورت فلکی سنبله است و حدود 6 میلیون بار از خورشید منظومه شمسی ما سنگینتر است. این سیاهچاله عظیم در کهکشان ام.87 واقع شده و بر اساس گزارش پاپ‌ساینس،‌ دانشمندان با استفاده از تلسکوپ اشعه ایکس چاندرا و آرایه تلسکوپهای رادیویی 27 کیلومتری وی.ال.ای، موفق شده‌اند این تصویر زیبا را از از این حجم عظیم سیرنشدنی در حال فوران بگیرند.

وقتی جرمی به نزدیکی مرکز سیاهچاله می‌رسد، نیروهای جزرومدی قوی در کنار سایر پدیده‌ها باعث می‌شود ماده‌ای بسیار بسیار داغ در اطراف سیاهچاله شروع به چرخش کند و از قطبین آن فوران کند. بدین ترتیب سیاهچاله به منبعی عظیم و نیرومند از امواج رادیویی تبدیل می‌شود.

مناطق قرمزرنگی که در این تصویر می‌بینید، همین امواج رادیویی هستند که توسط وی.ال.ای ثبت شده‌اند. گازهای داغی که در محل حضور دارند هم از خود اشعه ایکس ساطع می‌کنند که تلسکوپ چاندرا آن‌ها را ثبت کرده و در این تصویر با رنگ آبی نمایش داده است. شاید بتوان گفت این تصویر ترکیبی یکی از زیباترین تصاویری است که تا به حال از یک سیاهچاله در حال بلعیدن ماده‌ای در فضا گرفته شده است.

ستاره‌شناسان با تاباندن باریکه‌های لیزر به درون اتمسفر و انرژی‌دار کردن اتم‌های سدیم، در آسمان ستاره مصنوعی درست می‌کنند. آن‌ها می‌گویند درخشش ستاره مصنوعی باعث می‌شود تصاویر واضح‌تری از فضا بگیرند

ستاره‌شناسان با استفاده از تلسکوپ وی.ال.تی رصدخانه جنوبی اروپا در شیلی باریکه‌های لیزر را به درون جو فرستاده‌اند تا در آسمان ستاره مصنوعی درست کنند. اما این کار به چه دردی می‌خورد؟

به گزارش نیوساینتیست، درخشش ایجاد شده به عنوان مرجعی برای تنظیم ابزارهای تصویربرداری رصدخانه‌های بزرگ به کار می‌رود و باعث می‌شود که تصاویری با وضوح عالی و با کیفیت مشابه تلسکوپ فضایی هابل از اجرام فضایی تهیه شود. واقعیت این است که اغتشاشات جو زمین باعث می‌شود که تصاویر تلسکوپ‌های زمینی فاقد شفافیت کامل باشند و قدری کدر ثبت شوند، اما این روش به ستاره‌شناسان کمک می‌کند که این تاثیرات را از بین ببرند.

اخترشناسان با استفاده از لیزر،‌ به اتم‌های سدیم موجود در اتمسفر زمین که در حدود 90 کیلومتری بالای سطح زمین قرار گرفته، انرژی می‌دهند و باعث می‌شوند که این اتم‌ها نور زردرنگی را منتشر کنند. مقطع پرتوهای لیزر تابیده‌شده دایره است، بنابراین از دید تلسکوپ، ستاره زرد رنگ مدوری در ارتفاع 90 کیلومتری تشکیل می‌شود. اما بر اثر اغتشاشات جوی، این ستاره مصنوعی که ستاره راهنما نیز خوانده می‌شود، به شکل عجیب و غریبی درمی‌آید که در هر ثانیه چند صد بار تغییر می‌کند.

از آن‌جا که دانشمندان می‌دانن شکل اولیه این ستاره یک دایره است، به کمک دو سیستم اپتیک سازگار یا اپتیک فعال، این تغییر شکل از دایره به وضعیت فعلی را ثبت و با ارسال اطلاعات به یک رایانه فوق‌سریع، تغییر معکوس آن‌را برای بازگشت تصویر به دایره محاسبه می‌کنند. سپس این تابع معکوس را به آینه‌ای انعطاف‌پذیر در سیستم نوری تلسکوپ ارسال می‌کنند تا با کج‌ومعوج کردن سطح آینه، ستاره راهنما دوباره به شکل دایره دیده شود و اثر اغتشاشات جوی خنثی گردد.

اغلب تلسکوپ‌های بزرگ زمین از این سیستم بهره‌مند هستند و روز به روز بر کیفیت تصاویر آن‌ها افزوده می‌شود.

تلسکوپ فضایی هابل اخیرا از یک سحابی نورانی در دل کهکشان راه شیری عکس گرفته است. این سحابی مهد تولد ستاره‌ها است و برای تغذیه ستاره‌های تازه متولد شده از هم می‌پاشد و با پرتوهای آن‌ها روشن می‌شود

 بسیاری از پدیده‌های فضایی، بدون تلسکوپ اگر هم دیده شوند، بی‌معنا، بدون جذابیت و بسیار مبهم دیده می‌شوند و شاید حتی به نظر بیاید که ارزش دیدن هم ندارند. اما وقتی یک تلسکوپ قوی از آن‌ها تصویر می‌گیرد، ماجرا کاملا عوض می‌شود. لاگون نبولا یا سحابی مرداب یکی از همین پدیده‌ها است که با چشم غیرمسلح، تنها توده‌ای خاکستری در میان کهکشان راه شیری به نظر می‌رسد و ارزش بیشتری ندارد.

اما به گزارش پاپ‌ساینس، تلسکوپ فضایی هابل با دوربین پیشرفته خود تصویر دقیق‌تری از این سحابی گرفته است. هابل اخیرا این تصویر نزدیک را از گاز و غباراین سحابی گرفته که به واسطه فوران پرتوهای پرانرژی ستارگان جوانی که در اعماق این مهد پرستاره متولد می‌شوند، نورانی شده‌اند. این سحابی 5 هزار سال نوری از ما فاصله دارد.

 

نام سحابی مرداب به دلیل شباهت مسیر غباری که گازهای داغ و نورانی از میان آن عبور می‌کنند با مرداب، انتخاب شده است. البته این مسیر در این تصویر دیده نمی‌شود، چون تصویر روی یک قسمت بسیار کوچک از این منطقه فضایی متمرکز است. برای مشاهده تمام سحابی مرداب و چگونگی زوم هابل برای ثبت این تصویر، اینجا را کلیک کنید یا منتظر بمانید تا فیلم زیر بارگزاری شود.

چنان که گفته شد، گازهای این سحابی بر اثر پرتوهای منتشر شده از ستارگان در حال تولد این قدر روشن و نورانی است. وقتی ابر گازی برای تغذیه ستاره‌های تازه متولد شده‌ای که در حال پیوستن به هم هستند،‌ از هم می‌پاشد، پرتوهای فرابنفش قوی این ستارگان، آن را روشن می‌کند. این فرایند در مجموع خیلی شدید و خشونت‌بار است، اما از زاویه‌ای که شما در این تصویر می‌بینید، به نظر می‌رسد که اوضاع آرام است و شما شدت و خشونت آن را احساس نمی‌کنید.