نجوم وفضا

 رئیس دانشکده پردیس قم دانشگاه تهران، استدلال‌های «استفان هاوکینگ» مشهورترین ملحد جهان در خداشناسی را خنده‌دار توصیف کرد و گفت: این استدلال‌ها آنقدر ضعیف است که انسان نسبت به عقل او شک می‌‌کند!

حجت‌الاسلام رضا برنجکار رئیس دانشکده پردیس قم دانشگاه تهران درباره اینکه آیا پوزیتیویسم و علم تجربی می‌تواند همه نیاز‌های بشر را پاسخ بگوید، اظهار داشت: «آگوست کنت» بنیانگذار مکتب پوزیتیویسم معتقد بود، علم به معنای علم تجربی است و علوم دیگری باید حذف شود.

وی افزود: مطابق دیدگاه کنت هر علمی که بتواند خودش را به مرحله پوزیتیویسم یعنی اثبات تجربه برساند، علم است.

برنجکار ادامه داد: حلقه وین ـ شامل جمعی از دانشمندان پوزیتویست ـ به باور افراطی‌تری در زمینه علم رسید مبنی بر اینکه علم غیر تجربی علم معنی‌داری نیست. اما شهید مطهری در کتاب «مقدمه‌ای بر جهان‌بینی» به نقد پوزیتیویسم وئ این باور افراطی پرداخت.

وی گفت: علم تجربی ابزارش تجربه و حس است، تجربه و حس به بررسی امور مادی جهان می‌پردازد در حالی که واقعیت اعم از جسم و ماده است. ادیان جهان بر این اعتقاد هستند که جهان اعم از ماده است و خداوند متعال مادی نیست و با حواس قابل مشاهده، آزمون و بررسی نیست.

رئیس دانشکده پردیس قم دانشگاه تهران ادامه داد: مطابق دیدگاه اسلامی واقعیت اعم از ماده است و حس، تنها بخشی از واقعیت را کشف می‌کند و به تنهایی قادر به کشف نیست. به قول امانوئل کانت، با حس فقط یک پدیدار و فنومن می‌بینم.

استاد فلسفه دانشگاه قرآن و حدیث گفت: این عقل است که استنباط می‌کند که هر امر قابل مشاهده‌ای واقعیت دارد اگر دیوار سبز و سفید را می‌بینیم این عقل است که استنباط می‌کند این دیوار سبز و سفید است.

 
* استنباط کار عقل است نه حس!

 
برنجکار گفت: خداوند جهان را به بخش مادی و غیرمادی تقسیم کرده است و ابزار شناخت فراحس به انسان اهدا کرده است که اعم از حس است. خدا به ما ابزار شناخت مانند عقل، کشف و شهود و وحی داده است، بنابراین واقعیت اعم از حس است و خداوند را می‌توان با عقل سنجید.

وی ادامه داد: مطابق آموزه‌های فلسفه اسلامی شما می‌توانید بگویید عالم حادث است و حادث نیاز به محدث دارد. عالم ممکن‌الوجود است و هر ممکن‌الوجودی نیاز به واجب‌الوجود دارد، بنابراین استنباط کار عقل است و حس فقط می‌تواند کمک کند.

رئیس دانشکده پردیس دانشگاه قم دانشگاه تهران ادامه داد: بنابراین در بخش خداشناسی حس به تنهایی نمی‌تواند کمک کند، خدا مجرد است حتی در امور مادی نیز عقل حکم می‌کند.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا بعد از شکست مکتب حلقه وین و ظهور پوزیتیویست‌های منطقی هنوز هم باورمندان پوزیتیویسم در جهان وجود دارند که سعی می‌کنند برای همه مشکلات بشر راه‌حل علمی پیدا کنند، پاسخ داد: کارل پوپر فیلسوف انگلیسی بزرگترین ضربه را به منطق پوزیتیسوم زده است و نشان داد در علم فیزیک و تجربی نیز از عقل بهره می‌برد و بعد از نقد پوپر، پوزیتیویست‌ها قبول کردند که معنی‌داری و تجربی بودن، ملاک نیست و قبول داریم که عقل در علم نقش دارد.

نویسنده کتاب «آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی» گفت: فیلسوفان غربی، معرفت را از جمله محسوسات می‌دانند. این همان دیدگاه کانت و نقطه آغاز معرفت حس است و بعد از ورود حس به دستگاه معرفت، عقل به پردازش می‌پردازد و استنتاج عقلانی حاصل می‌شود، اما ما نقد داریم که چرا شما باید اصالت را به حس بدهید؟

وی ادامه داد: پرسش اینجاست چرا شما مدعی هستید فقط ورودی که از حس وارد می‌شود اصالت دارد. ما معتقد هستیم بشر ورودی‌های معرفتی مختلف مانند عقل، شهود و وحی دارد و نباید ابزار شناخت را منحصر کند.

رئیس دانشکده پردیس قم دانشگاه تهران ادامه داد: نخست باید مبنا مشخص شود، آیا ما مبنای معرفتی که از طریق حس به دستگاه شناختی انسان ورود پیدا می‌کند را قبول داریم؟ آیا باورمندان پوزیتیویسم برای پذیرش آن دستگاه شناختی، استدلال عقلی دارند و آیا مبنا را با عقل اثبات می‌کنند؟ اگر اصل مبنا با عقل است و سخن پوزیتویسم نقض می‌شود. اگر با حس است با کدام حس به این نتیجه رسیدید که اصالت با حس است.

نویسنده کتاب «آشنایی با علوم اسلامی: کلام، فلسفه، عرفان» گفت: بنابراین ما از اول نباید تسلیم مبنایی تفکر غرب شویم، باید پرسش کنیم دلیل فلاسفه اسلامی مشخص است، اگر از ما بپرسند می‌گوییم ما بر اساس شناخت عقلی پی به این نکته بردیم که هر ممکن‌الوجودی به واجب‌الوجود نیاز دارد و با توجه به اصالت عقل می‌فهمیم که 2 در 2 حاصلش عدد 4 می‌شود. بنابراین انسان دارای ابزار حس فرا شناخت مختلف است که با آن به حقیقت می‌رسد و خود پوزیتیویست‌ها باید جواب دهند که چرا از میان ابزار شناخت انسان تنها یکی از ابزار شناخت انسان که حس است را اصل قرار می‌دهند؟

* 3 دلیل عمده الحاد اندیشمندان غربی

 
برنجکار در پاسخ به این پرسش که چرا تفکر پوزیتیویسمی در جهان حاکم است و به طور مثال «استفان هاوکینگ» فیزیکدان نامی مشهور به تازگی پایان فلسفه را اعلام کرده است، گفت: هاوکینگ در حال حاضر مشهورترین ملحد جهان است. استدلال‌های هاوکینگ را نگاه کنیم، خنده‌دار است. این استدلال‌ها اینقدر ضعیف است که دلم می‌خواهد بنشینم و بگویم: خدا به شما عقل داده است این چه حرف است می‌زنید.

وی سپس به تبیین این مسئله پرداخت و ادامه داد: یا این دانشمندان مرعوب علم شده‌اند یا قصد و غرض دارند یا ضعیف هستند. خدا علامه جعفری را رحمت کند، می‌گفت: گاهی بزرگان اندیشه سخنانی می‌گویند که آدم تعجب می‌کند و گاهی نیز چنان غرق امری می‌شوند که از فهم سایر مسائل به خصوص حقیقت دین ناتوان می‌شوند.

برنجکار در پایان خاطرنشان کرد: بشر گاهی علم خود را تنظیم می‌کند تا به نتایجی که دوست دارد برسد، اما متاسفانه در ایران علم را یک‌بعدی می‌بینیم فکر می‌کنیم علم فقط علم است و در علم اراده نقش ندارد، در حالی که مطابق آموزه‌‌های قرآنی گناه در معرفت انسان تاثیر دارد.