نجوم وفضا

تصاویر به دست آمده از تلسکوپ فضایی اسپیتزر (Spitzer) ناسا کریستال ‏های کوچک یک کانی سبز رنگ را نشان می‌‏دهند که همانند باران بر یک ستاره در حال شکل‏ گیری فرو می‌‏ ریزند.
این اولین باری است که کریستال‏‌هایی از این دست در ابرهای گازی اطراف ستارگانِ در حال شکل ‏گیری مشاهده شده‏‌اند. اختر‌شناسان هنوز در حال کنکاش بر سر یافتن منشأ این کریستال‏‌ها هستند ولی محتمل‏‌ترین گزینه فوران‏‌های گازی است که از ستاره نوپا خارج می‌‏ شود.
به گفته تام مگیث (Tom Megeath) از دانشگاه تولدو در اوهایو: «برای تشکیل این کریستال ‏‌ها دمایی در حد گدازه‏‌های آتشفشانی نیاز است. باور ما بر این است که این کریستال‏‌ها در مناطق نزدیک به سطح ستاره نوپا شکل‏ گرفته ‏اند، سپس به ابرهای گازی اطراف ستاره‏، جایی که دما به مراتب پایین‏‌تر است، منتقل شده‏‌اند و در ‌‌نهایت به صورت «باران» بر روی ستاره فروریخته‏‌اند».

حسگرهای فروسرخ تلسکوپ اسپیتزر این باران کریستالی را در اطراف یک ستاره نوپا در صورت فلکی جبار مشاهده کرده ‏اند. این کریستال‏‌ها متعلق به خانواده‏‌ای از سیلیکات‏‌ها هستند که همه جا به وفور یافت می‌‏ شوند. ماموریت‏‌های «غبار ستاره ‏ای» (Stradust) و «برخورد نزدیک» (Deep Impact) ناسا نیز این کریستال‏‌ها را در شهاب سنگ‌ها یافته بودند.

این یافته می‌‏تواند وجود کریستال‏‌های مشابه در شهاب‏ سنگ‏‌ها را توجیه کند چرا که این اجرام در بخش‏‌های سرد بیرونی منظومه‏ شمسی شکل گرفته ‏اند که حاوی انواع مشابه همین کریستال هستند. شهاب‏ سنگ‏‌ها در مناطقی شکل می‌‏ گیرند که آب یخ می‌‏زند، یعنی در دمایی بسیار سرد‌تر از آن‏چه برای شکل‏ گیری کریستال‏‌ها لازم است (حدود ??? درجه سانتیگراد).





برجسته ‏‌ترین نظریه موجود در رابطه با چگونگی حضور این کریستال‏‌ها در شهاب‏ سنگ ‏‌ها این است که ابتدا مواد موجود در قرص شکل‏ دهنده سیارات در منظومه شمسی به هم آمیخته شدند. سپس به مرور زمان موادی که در نزدیکی خورشید شکل گرفته‏ بودند، مانند کریستال‏‌ها، به مناطق بیرونی و سرد‌تر منظومه شمسی مهاجرت کردند.
به عقیده چارلز پتیت و همکارانش اگر چه این نظریه ممکن است هنوز درست باشد، حدس می‌‏زنند که فوران‏های گازی می‌‏ توانسته‏‌اند کریستال‏‌ها را به درون ابر گازی اطراف خورشید نوپا برده باشند، جایی که این کریستال‏‌ها به صورت باران بر نواحی بیرونی منظومه شمسی در حال شکل‏ گیری فروریخته‏‌اند و در ‌‌نهایت داخل شهاب‏ سنگ‏‌ها گیر افتاده ‏اند.